برگزاری کارگاه زیست‌فناوری توسط عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پایه در پژوهش‌سرای دانش‌آموزی غضنفریان
در راستای اجرای تفاهم‌نامه‌های همکاری بین دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان و اداره کل آموزش و پرورش استان زنجان، یک کارگاه آموزشی با عنوان «ویروسها؛ ماشین‌هایی متکامل» در روز سه‌شنبه مورخ 15 اسفند ۱۴۰۲، از ساعت 15 تا 17، در محل پژوهش‌سرای دانش‌آموزی امیر اعلم غضنفریان شهر زنجان با حضور دانش‌آموزان عضو پژوهش‌سرا و برخی از والدین آنها برگزار شد.
سخنران این کارگاه آموزشی زیست‌فناوری که با دعوت مدیران پژوهش‌سرا و هماهنگی با خانه علم دانشگاه، در محل پژوهش‌سرا حاضر شده بودند، جناب آقای دکتر حمید هادی عالیجوند، عضو هیئت علمی و رئیس دانشکده علوم زیستی دانشگاه تحصیلات تکمیلی بودند. مخاطبان اصلی این کارگاه، دانش‌آموزانی از مقطع متوسطه اول بودند.
هدف از برگزاری این کارگاه، آشنایی بیشتر دانش‌آموزان با حوزه بیوتکنولوژی بود و تمرکز اصلی کارگاه بر روی ویروسها بود. در این کارگاه، مباحث مختلفی مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. برخی از محورهای اصلی که در این کارگاه مطرح شدند، عبارت بودند از: ارائه توضیحاتی درباره درخت حیات و نحوه شکل‌گیری حیات بر روی زمین و ذرات تشکیل دهنده حیات، زمان به‌وجود آمدن ویروسها، آیا ویروسها موجوداتی زنده هستند یا خیر؟ تشابه آنها با موجودات زنده در چیست؟ همچنین، توضیحاتی درمورد نحوه عملکرد برخی از ویروسها نظیر کرونا، HIV، هپاتیت و آنفلوآنزا و نحوه ورود آنها به بدن انسان‌ها و عملکرد آنها به مخاطبان ارائه شد.
لازم به ذکر است که این کارگاه با استقبال خیلی خوب دانش‌آموزان و والدین آنها مواجه شد و بیش از 50 دانش‌آموز در این کارگاه شرکت کردند، دانش‌آموزان با شوق و علاقه به مباحث مطرح‌شده گوش دادند و سوالات خود را از سخنران گرامی و دانشمند کارگاه پرسیدند. این عضو محترم شورای علمی خانه علم نیز با صبر و حوصله به سوالات آنها پاسخ دادند و سعی داشتند تا مفاهیم پیچیده این حوزه را به زبان ساده و مثال‌های قابل فهم توضیح دهند. همچنین در انتهای کارگاه نیز سه پروژه دانش‌آموزی در این حوزه تعریف شد که قرار است دانش‌آموزان بر روی آنها کار کنند و طرح‌های برتر مورد تقدیر قرار گیرند.
تصاویری منتخب از این کارگاه در بخش زیر قابل مشاهده است.
آیا میکروب‌ها می‌توانند در فضا زندگی کنند؟
آیا به طور منظم دست‌های خود را می‌شویید؟ امیدواریم! دست‌های همه‌ی ما در طول روز کثیف می‌شوند. آنها ممکن است پر از میکروب‌هایی باشند که می‌توانند ما را بیمار کنند. شستن دست‌های خود با صابون و آب به شما و افراد اطرافتان کمک می‌کند تا سلامتی خود را حفظ کنید.
برخی افراد واقعاً از میکروب‌ها متنفرند. آنها به هر قیمتی از آنها اجتناب می‌کنند. این افراد اغلب میکروب‌هراس نامیده می‌شوند.
اگر مبتلا به میکروب‌هراسی بودید، برای در امان ماندن از میکروب‌ها به کجا می‌رفتید؟ برخی از مردم ممکن است فکر کنند فضا مکان خوبی برای رفتن است. بالاخره در فضا هوا وجود ندارد و تمام آن تشعشعات، همه‌ی میکروب‌ها را از بین می‌برد، درست است؟
حقیقت ممکن است شما را شگفت‌زده کند. در واقع، مشخص شده است که بیش از 250 گونه‌ی مختلف از باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌توانند در فضا زنده بمانند. حتی تکان دهنده‌تر این‌که آنها در واقع در آنجا رشد هم می‌کنند.
به عنوان مثال، ایستگاه فضایی روسی میر با مشکلاتی در زمینه رشد یک لایه بر روی پنجره‌هایش مواجه شد. این مشکل باعث کاهش دید خدمه در حالی که در مدار بودند شد. پس از بازگشت به زمین، دانشمندان با یافتن باکتری‌ها و قارچ‌های زیادی که پنجره را پوشانده بودند، شوکه شدند.
واقعیت مجازی (virtual reality) چیست؟
آیا می‌دانید واقعیت چیست؟ واقعیت در اطراف شماست! واقعیت آن چیزی است که با پنج حس خود تجربه می‌کنید. واقعیت هر چیزی است که در جهان شما واقعی است. بعضی روزها، واقعیت شما ممکن است به این شکل باشد: احساس خستگی می‌کنید. تمام روز را در مدرسه می‌گذرانید. سپس ممکن است به کلاس موسیقی یا تمرین فوتبال بروید. در آخر، با انبوهی از تکالیف به خانه برمی‌گردید. آیا آن روز به نظر یک روز سرگرم‌کننده نیست؟
اصلاً جای تعجب نیست که بچه‌ها چند روزی بخواهند از واقعیت فرار کنند. شما چطور فرار می‌کنید؟ برخی از افراد به یک کتاب یا برنامه‌ی تلویزیونی می‌پردازند. دیگران ممکن است داستان بنویسند و یا یک اثری هنری خلق کنند. برای بسیاری از بچه‌ها، بازی‌های ویدیویی راهی عالی برای فرار از واقعیت است.
با این حال، برخی از بازیکنان بازی‌های ویدئویی واقعاً می‌خواهند به یک دنیای متفاوت بروند. آنها می‌خواهند ماجراجویی‌های بازی ویدیویی خود را به عنوان واقعیت تجربه کنند. و امروزه، این امکان وجود دارد! با یک هدست ویژه و مخصوص، بازیکنان می‌توانند به واقعیت مجازی فرار کنند.
تصویر نجومی روز ناسا: ام102 (M102)؛ کهکشان دیسکی رو به لبه
این چه نوع جرم آسمانی است؟ یک کهکشان نسبتاً معمولی؛ اما از لبه دیده می‌شود.
بسیاری از کهکشان‌های دیسکی در واقع به نازکی ان‌جی‌سی 5866 (NGC 5866)، یا کهکشان اسپیندل (به معنی قرقره یا دوک‌مانند) هستند که در اینجا نشان داده شده است، اما از نقطه نظر ما به صورت لبه‌ای یا رو به لبه (edge-on) دیده نمی‌شوند. شاید کهکشانی آشناتر که از لبه دیده می‌شود، کهکشان راه شیری خودمان است.
کهکشان اسپیندل (Spindle galaxy) که با نام ام102 (M102) نیز فهرست‌بندی شده است، دارای خطوط گرد و غبار متعدد و پیچیده‌ای است که تیره و قرمز به نظر می‌رسند، ولی بسیاری از ستاره‌های درخشان موجود در دیسک رنگ آبی‌تری به آن می‌بخشند.
دیسک آبی ستارگان جوان را می‌توان در این تصویر هابل دید که به فراتر از غبار موجود در صفحه بسیار نازک کهکشانی گسترش یافته است.
شواهدی از جمله جریان‌های متعددی از ستاره‌های کم‌نور، غبار تاریکی که از صفحه اصلی کهکشان دور شده‌اند، و گروهی از کهکشان‌های اطراف (نشان داده نشده)وجود دارد که نشان می‌دهد کهکشان اسپیندل در طی یک میلیارد سال گذشته کهکشان‌های کوچک‌تری را خورده است.
به طور کلی، بسیاری از کهکشان‌های دیسکی نازک می‌شوند، زیرا گازی که آنها را تشکیل می‌دهد در حین چرخش به دور مرکز گرانشی کهکشان، با خودش برخورد می‌کند. کهکشان اسپیندل در فاصله 50 میلیون سال نوری از صورت فلکی اژدها (Draco) قرار دارد.
منبع: ناسا