با در نظر گرفتن همه چیز، جو زمین بسیار عالی است. این پوشش ساخته‌شده از نیتروژن، اکسیژن و سایر گازها دمای جهان را خوب و قابل سکونت نگه می‌دارد و در عین حال از ما در برابر تابش مضر فرابنفش خورشید محافظت می‌کند؛ تازه اگر از زباله‌های فضایی که اتمسفر آنها را تبخیر می‌کند چیزی نگوییم. البته لازم به ذکر نیست که بدون آن همه اکسیژن در جو ما، حیات جانوری نمی‌تواند در سیاره زمین زنده بماند. خلاصه اینکه، اینهمه نقش و توانمندی، رزومه بدی برای جو به نظر نمی‌رسد!
اما علیرغم بسیاری از ویژگی‌های خوب، جو می‌تواند برای علاقه‌مندان به نجوم آزار‌دهنده باشد چرا که نور را منحرف می‌کند. در شب، جو باعث می‌شود که برخی از اجرام آسمانی سوسو و برق بزنند. اصطلاح فنی این پدیده «درخشش نجومی» (astronomical scintillation) است. البته، احتمالاً آن را با نام دیگری می‌شناسید: چشمک زدن.
مانند پیاز، جو از لایه‌هایی تشکیل شده است. در پایین تروپوسفر قرار دارد که درست از اینجا در سطح زمین در سطح سیاره شروع می‌شود. ارتفاع آن به حدود 5 تا 9 مایل (8 تا 14.5 کیلومتر) می‌رسد و جایی است که بیشتر رویدادهای آب و هوایی زمین در آن اتفاق می‌افتد. لایه‌های دیگر – به ترتیب صعودی – شامل استراتوسفر، مزوسفر، ترموسفر و اگزوسفر هستند. همچنین، منطقه‌ای به نام یونوسفر وجود دارد که بخش‌هایی از مزوسفر و ترموسفر را در بر می‌گیرد.
این لایه‌ها دمای متفاوتی دارند. علاوه بر این، چگالی هوا از سطحی به سطح دیگر متفاوت است. وقتی نور ستارگان وارد جو ما می‌شود، به درون بسته‌های هوایی خنک و گرم می‌رود. بسته‌های هوایی مانند عدسی‌های بزرگ عمل می‌کنند و باعث می‌شوند نور هنگام عبور از آنها تغییر جهت دهد یا اصطلاحاً ” شکسته ” یا منکسر شود. با این حال این عدسی‌های بزرگ در جای خود ثابت نیستند. آنها به اطراف حرکت می‌کنند و شکلشان تغییر می‌کند. با جابجایی آنها، شکست نور ستاره نیز تغییر می‌کند. و دقیقاً به همین دلیل است که ستاره‌ها چشمک می‌زنند.
سوسوزن بر سیارات نیز تأثیر می‌گذارد. وقتی از زمین در یک شب صاف عطارد، زهره، مریخ و سایر سیارات منظومه شمسی مشاهده می‌شوند، چشمک می‌زنند. (ماه ما نیز همینطور است.) با این حال، چشمک سیارات به سختی قابل تشخیص است .
فاصله، دلیل اصلی چشمک زدن ستاره‌ها نسبت به سیارات منظومه شمسی است. از آنجایی که ستاره‌ها بسیار دور هستند، هر ستاره مانند یک نقطه نورانی به نظر می‌رسد. ولی این یک موضوع برای ماه زمین و سیارات همسایه ما صادق نیست چرا که بسیار نزدیک‌‌تر هستند و بنابراین، کمتر تحت تأثیر جو قرار می‌گیرند. سیارات و قمرها به صورت دیسک‌های کوچکی در آسمان ظاهر می‌شوند. نوری که آنها ساطع می‌کنند نه از یک نقطه، بلکه از چندین نقطه منفرد می‌آید که همگی در کنار هم هستند. این همه نقطه‌ی کنار هم، به ندرت به صورت هماهنگ سوسو می‌زنند، به همین دلیل است که سیارات و قمرها به اندازه ستاره‌ها چشمک نمی‌زنند.
چشمک زدن تنها زمانی اتفاق می‌افتد که یک جو وجود داشته باشد. به همین دلیل است که عکس‌های گرفته شده توسط تلسکوپ هابل بسیار واضح به نظر می‌رسند. هیچ حباب هوای جوی برای شکست نور ستاره وجود ندارد. ستاره‌شناسان حاضر در زمین از تلسکوپ‌هایی با سیستم‌های اپتیک تطبیقی برای حذف چشمک زدن استفاده می‌کنند که باعث می‌شود ستاره‌ها پایدارتر به نظر برسند.
جالب است بدانید
نزدیکترین همسایه سیاره‌ای ما، زهره است که در نزدیکترین نقطه در مدارش از ما 25 میلیون مایل یا 41 میلیون کیلومتر دورتر است. از سوی دیگر، برای رسیدن به نزدیکترین منظومه ستاره‌ای خارجی (آلفا قنطورس) باید بیش از چهار سال نوری سفر کنید. این راه، طولانی است. برای اینکه بدانید چقدر طولانی: فقط یک سال نوری برابر است با 5,878,625,373,183.6 مایل یا 9,460,730,472,580.8 کیلومتر.
پرسش‌های متداول
چرا ستاره‌ها چشمک می‌زنند؟
جو نور را منحرف می‌کند. در شب، جو باعث می‌شود که برخی از اجرام آسمانی سوسو و برق بزنند. اصطلاح فنی این پدیده «درخشش نجومی» است.
ستاره‌هایی که چشمک نمی‌زنند چیستند؟
اگر چیزی را در آسمان شب دیدید که چشمک نمی‌زند، احتمالاً ستاره نیست. در عوض آنچه شما ممکن است ببینید یک ماهواره، ایستگاه فضایی بین‌المللی یا حتی یک سیاره در منظومه شمسی است.
چرا ستاره‌ها چشمک می‌زنند اما خورشید نه؟
خورشید چشمک نمی‌زند زیرا به زمین بسیار نزدیک است.
چرا سیارات مانند ستاره‌ها چشمک نمی‌زنند؟
سیارات به همان دلیلی که خورشید چشمک نمی‌زند، چشمک نمی‌زند چرا که بر خلاف ستارگان بسیار نزدیک به زمین هستند.
ستاره‌ها چگونه چشمک می‌زنند؟
وقتی نور ستارگان وارد جو ما می‌شود، به درون بسته‌های هوای خنک و گرم می‌رود. بسته‌ها مانند عدسی‌های بزرگ عمل می‌کنند و باعث می‌شوند نور هنگام عبور از آنها تغییر جهت دهد یا به عبارت دیگر “شکسته یا منکسر” شود. با این حال این عدسی‌های بزرگ در جای خود ثابت نیستند. آنها به اطراف حرکت می‌کنند و شکلشان تغییر می‌کند. همانطور که این عدسی‌ها جابجا می‌شوند، شکست نور ستاره نیز تغییر می‌کند و این یعنی چشمک زدن.
منبع: howstuffworks.com
نویسنده: Mark Mancini
سلام!!
هیچوقت فکر نمی کردم انقد دلیل جالبی داشته باشه… به نظرم این جور وقت ها خصوصا وقتی حرف از ماه و ستاره های میاد، نجوم واقعا جذاب به نظر می رسه❤️🌙🪐