تصویر نجومی روز ناسا: گنبد شفق در آسمان
توضیح: شبیه به شب به نظر می‌رسید، اما بخشی از آسمان، به رنگ بنفش می‌درخشید. شبِ اکنون‌معروف 10 می 2024 بود، زمانی که مردم در بسیاری از نقاط جهان از آسمان زیبای پر از شفق خبر دادند.
تصویر نمایش‌داده‌شده، در آن شب در ساعات اولیه صبح از آرلینگتون ویسکانسین در ایالات متحده گرفته شده است.
این تصویر پانوراما، ترکیبی از چندین نوردهی 6 ثانیه‌ای است که دو سوم آسمان مرئی با شمالی که در مرکز تصویر است را پوشش می‌دهد و سپس برای افزایش شدت رنگ‌ها و حذف سیم‌های برق، پردازش شده است.
عکاس (در پیش‌زمینه تصویر) گزارش داد که به نظر می‌رسیده است که شفق از نقطه‌ای در بالای سرش جریان یافته است اما آسمان را فقط در سمت شمال روشن می‌کرده است.
ذرات پرانرژی شفق از پرتاب‌های جرم تاجی خورشید یا CMEهایی که چند روز قبل از خورشید ما، از فراز لکه خورشیدی موسوم به AR 6443 به فضا پرتاب شده بودند، سرچشمه گرفته بودند.
این منطقه فعال بزرگ، هفته گذشته به سمت دور خورشید چرخید، اما ممکن است زنده مانده باشد و هفته آینده دوباره به سمت زمین بچرخد.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: شفق شمالی آسمانی
کمان‌های زیبای رد ستارگان، چرخش روزانه سیاره زمین را در این آسمان‌نمای رنگارنگ شبانه منعکس می‌کنند.
برای ایجاد این کامپوزیت تایم‌لپس، در 12 می، نوردهی‌های متوالی با دوربینی که روی سه‌پایه در سواحل دریاچه مخزنی آشوکان، در منطقه کست‌کیلز نیویورک (Catskills)، ایالات متحده نصب شده بود، گرفته شد.
ستاره شمالی قطبی، در نزدیکی مرکز کمان‌های رد ستارگان قرار دارد. رد پهن یک هلال ماه، در سمت چپ تصویر واقع شده است که انعکاسی قوی در سراسر آب‌های دریاچه مخزنی انداخته است.
با فعالیت شدید خورشیدی که طوفان‌های ژئومغناطیسی اخیر را ایجاد کرده است، یک شفق قطبی رنگارنگ یا نورهای شمالی که در این منطقه نادر هستند، در زیر ستاره قطبی و قطب شمال آسمان‌نما می‌درخشند.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: منطقه فعال 3664 در لبه خورشید
منطقه فعال هیولایی که شفق‌های قطبی اخیر را ایجاد کرده است، هنگامی که در لبه خورشید بود چگونه به نظر می‌رسید؟
در آنجا، منطقه فعال 3664 یا به اختصار AR 3664 ساختار سه‌بعدی خود را بهتر نشان داد.
در تصویر، یک زبانه خورشیدی چند شاخه بزرگ ثبت شده است که از لکه‌های خورشیدی ناحیه پر هرج و مرج 3664 به فضا امتداد یافته‌اند، و این تنها نمونه‌ای است از ابرهای ذراتی که از این منطقه خشن خورشیدی به بیرون پرتاب شدند. زمین به راحتی می‌تواند در زیر این زبانه طولانی قرار گیرد.
این تصویر دو روز پیش از این منطقه‌ی دائماً در حال تغییر گرفته شده است. دیروز، قوی‌ترین شراره خورشیدی چند سال اخیر از این منطقه به بیرون رانده شد (نشان داده نشده است)، انفجاری که در کلاس X بالا طبقه‌بندی می‌شود. نور فرابنفش حاصل از آن شراره، به سرعت به جو زمین برخورد کرد و باعث خاموشی امواج کوتاه رادیویی در سراسر آمریکای شمالی و جنوبی شد.
اگرچه AR 3664 اکنون به‌گونه‌ای چرخیده است که اندکی دور از زمین شده است، اما ذرات حاصل از آن و پرتاب‌های جرمی تاجی (CMEs) پس از آن، ممکن است همچنان خطوط میدان مغناطیسی منحنی را در سراسر منظومه شمسی داخلی دنبال کنند و شفق‌های زمینی بیشتری ایجاد کنند.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: خوشه 37
برای ساکنان عمدتاً بی‌ضرر سیاره زمین، به نظر می‌رسد که ستارگان درخشان‌تر خوشه باز NGC 2169، یک عدد 37 (به انگلیسی) در مقیاس کیهانی تشکیل داده‌اند. آیا انتظار عدد 42 را داشتید؟
از منظر ما در روی زمین، این عدد ستاره‌ای، صرفاً به طور تصادفی ظاهر شده است. این مجموعه ستارگان، در فاصله تخمینی 3300 سال نوری در حوالی صورت فلکی شکارچی (constellation Orion) قرار دارند.
در مقیاس خوشه‌های ستاره‌ای باز یا کهکشانی، NGC 2169 یک خوشه کوچک است که حدود 7 سال نوری وسعت دارد.
ستاره های NGC 2169 که در یک زمان واحد از یک ابر غبار و گاز یکسان تشکیل شده‌اند، تنها حدود 11 میلیون سال سن دارند.
انتظار می‌رود که چنین خوشه‌هایی در طول زمان با پرسه‌زدن از میان کهکشان پراکنده شوند، زیرا با ستارگان دیگر، ابرهای بین‌ستاره‌ای، و جزر و مد گرانشی مواجه می‌شوند.
بیش از چهار میلیارد سال پیش، خورشید خودمان نیز احتمالاً در یک خوشه باز مشابهی از ستارگان شکل گرفته است.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: منطقه فعال 3664 بر روی یک خورشید در حال غروب
بزرگتر از زمین بود. آنقدر بزرگ بود که در واقع می‌توانستید آن را روی سطح خورشید، بدون بزرگنمایی ببینید. حاوی میدان‌های مغناطیسی قدرتمند و درهم پیچیده و همچنین لکه‌های تاریک خورشیدی متعددی بود.
با نام AR 3664 (یا منطقه فعال 3664) به یکی از پرانرژی‌ترین مناطقی که در سال‌های اخیر روی خورشید دیده می‌شود، تبدیل شد و مجموعه‌ای از انفجارها را به راه انداخت که منجر به خروش موجی از ذرات پرانرژی شد که به زمین برخورد کردند و شفق‌های قطبی زیبایی ایجاد کردند. و البته ممکن است ادامه یابد.
اگرچه مناطق فعال روی خورشید مانند AR 3664 می‌توانند بسیار خطرناک باشند، اما پرتاب‌های جرم تاجی این منطقه، هنوز آسیب زیادی به ماهواره‌های مدار زمین یا شبکه‌های الکتریکی سطح زمین وارد نکرده است.
در تصویر، این منطقه فعال عظیم، چند روز پیش، در لحظه غروب خورشید در سیویتاوکیای رم (Civitavecchia)، ایتالیا ثبت شده است.
این تصویر ترکیبی شامل یک نوردهی بسیار کوتاه است که فقط از سطح خورشید گرفته شده است، اما آنچه را که واقعاً قابل مشاهده بود به تصویر می‌کشد.
در نهایت، AR 3664 اکنون در حال دور شدن از سمت رو به زمین است، ولی این منطقه ممکن است به اندازه کافی دوام بیاورد تا دوباره به منصه ظهور در بیاید.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: شفق سرخ بر فراز لهستان
شفق شمالی معمولاً اینقدر دور و به جنوب نمی‌رسند. با این حال، هرج و مرج مغناطیسی در منطقه فعال عظیم خورشیدی 3664 (Active Region 3664)، یک انفجار سطحی ایجاد کرد که انفجاری از الکترون‌ها، پروتون‌ها و هسته‌های پرجرم‌تر و باردار را به منظومه شمسی فرستاد.
چند روز بعد، آن پرتاب جرم تاجی (CME) با زمین برخورد کرد و شفق‌های قطبی را ایجاد کرد که به طور غیرمعمولی دورتر از قطب شمال و جنوب سیاره ما گزارش شده‌اند.
البته این نمایش آسمان آزاد ممکن است هنوز تمام نشده باشد چرا که منطقه فعال غنی از لکه‌های خورشیدی 3664 (AR3664)، پرتاب‌های جسم تاجی بیشتری را هم به خارج رانده است که ممکن است امشب یا فردا به زمین برخورد کنند.
این منطقه فعال اکنون نزدیک لبه خورشید است و به زودی از سمت رو به زمین دور خواهد شد.
در تصویر امروز، یک شفق قرمز و پر از پرتو‌های قرمز در اوایل شب گذشته در یک نوردهی 6 ثانیه‌ای در شهر راسیبورز (Racibórz)، لهستان ثبت شده است.
دوست عکاس که برای اولین بار یک شفق را می‌بیند، در دوردست نیز در حال گرفتن تصاویری از آسمان رنگارنگ زیبای شب است.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: منطقه فعال 3664؛ گروه لکه‌های عظیم خورشیدی
در حال حاضر، یکی از بزرگترین گروه‌های لکه‌های خورشیدی در تاریخ معاصر، در حال عبور از عرض خورشید است.
منطقه فعال 3664 (Active Region 3664) نه تنها بزرگ است، بلکه خشن است و ابرهایی از ذرات را به سمت منظومه شمسی پرتاب می‌کند.
برخی از این پرتاب‌های جرم تاجی خورشیدی یا CME ها هم‌اکنون نیز بر زمین در حال اثرگذاری هستند و برخی دیگر ممکن است به دنبال آنها باشند.
در وضعیت شدیدشان، این طوفان‌های خورشیدی می‌توانند باعث اختلال در عملکرد برخی از ماهواره‌های مدار زمین، تغییرات جزئی جو زمین و افزایش بار ناگهانی شبکه‌های برق شوند. این ذرات هنگام برخورد با جو فوقانی زمین، می‌توانند شفق‌های قطبی زیبایی ایجاد کنند که البته در همین روزها نیز برخی از شفق‌های قطبی، به‌طور غیرعادی در عرض‌های جنوبی گزارش شده‌اند (شفق‌ها غالباً در عرض‌های بالا رخ می‌دهند-م).
آنچه در اینجا تصویر شده است، منطقه فعال 3664 یا AR3664 و لکه‌های تاریک خورشیدی آن است که دیروز در نور مرئی در رم ایتالیا ثبت شده‌اند.
گروه لکه‌های خورشیدی AR3664 آنقدر بزرگ است که حتی با عینک‌هایی که برای مشاهده خورشید گرفتگی کامل ماه گذشته طراحی شده بودند هم قابل مشاهده است.
این آخر هفته، علاقه‌مندان به تماشای آسمان، با اشتیاق آسمان شب را در سراسر جهان برای دیدن شفق‌های درخشان و غیر معمول تماشا خواهند کرد.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: کهکشان، فواره و سیاهچاله معروف
کهکشان بیضوی درخشان مسیه 87 (M87)، خانه سیاهچاله بسیار پرجرمی است که در سال 2017 در اولین تصویر از یک سیاهچاله، توسط تلسکوپ افق رویداد سیاره زمین (Event Horizon Telescope) ثبت شد.
M87، این غول خوشه کهکشانی دوشیزه (Virgo galaxy cluster)، در فاصله حدود 55 میلیون سال نوری از ما، در این تصویر فروسرخ از تلسکوپ فضایی اسپیتزر (Spitzer Space telescope) به رنگ آبی نمایش داده شده است.
اگرچه M87 عمدتاً بدون ویژگی خاصی و ابر مانند به نظر می‌رسد، این تصویر اسپیتزر، جزئیات فواره‌های نسبیتی (relativistic jets) را که از ناحیه مرکزی کهکشان منفجر می‌شوند را ثبت کرده است.
خود فواره‌ها یا جت‌ها که در قسمت بالای سمت راست نشان داده شده است، هزاران سال نوری عرض دارند. فواره پرنورتری که در سمت راست دیده می‌شود نزدیک به خط دید ما است. در مقابل، شوک ایجاد شده توسط جت دیگری که غیرقابل مشاهده و در حال محو شدن است، کمان ضعیف‌تری از مواد را روشن کرده است.
تصویر واقع در پایین سمت راست، تصویر تاریخی سیاهچاله‌ای که ذکر شد، در مرکز این کهکشان غول پیکر، در وسط فواره‌های نسبیتی نشان داده شده است.
اگرچه در تصویر اسپیتزر مشخص نیست، این سیاهچاله عظیم احاطه‌شده توسط مواد در حال سقوط، منبع انرژی عظیمی است که فواره‌های نسبیتی را از مرکز کهکشان فعال M87 به بیرون می‌راند.
تصویر تلسکوپ افق رویداد از M87 بهبود یافته است تا نمای واضح‌تری از این سیاهچاله معروف ابرپرجرم نشان دهد.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: برافزایش سیاهچاله با فواره
وقتی یک سیاهچاله، ستاره‌ای را می‌بلعد چه اتفاقی می‌افتد؟
بسیاری از جزئیات این رویداد ناشناخته باقی مانده‌اند، اما مشاهدات، سرنخ‌های جدیدی را ارائه می‌دهند.
در سال 2014، یک انفجار قوی توسط تلسکوپ‌های روباتیک زمینی بررسی خودکار تمام آسمان برای کشف سوپرنوا (پروژه ASAS-SN)، با همراهی مشاهدات بعدی توسط ابزارهایی از جمله ماهواره ناسا سوئیفت در مدار زمین ثبت شد.
مدل‌سازی رایانه‌ای این گسیل‌ها، متناسب با ستاره‌ای است که توسط یک سیاهچاله بسیار پرجرم دور، تکه پاره شده است.
نتایج چنین برخوردی در تصویر هنری امروز، به تصویر کشیده شده است: خود سیاهچاله به صورت یک نقطه سیاه کوچک در مرکز به تصویر کشیده شده است. همانطور که ماده به سمت سیاهچاله کشیده می‌شود، با مواد دیگر برخورد می‌کند و گرم می‌شود. در اطراف سیاهچاله، یک قرص برافزایشی (accretion disk) از ماده داغ وجود دارد که قبلاً آن ستاره بوده و یک جت یا فواره (jet) از محور چرخش سیاهچاله بیرون می‌آید.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: سیاهچاله یک ستاره در حال عبور را گسیخته می‌کند
ستاره‌ای که نزدیک سیاهچاله (black hole) می‌رود چه می‌شود؟
اگر ستاره مستقیماً به یک سیاهچاله عظیم برخورد کند، آنگاه ستاره به طور کامل به درون آن سقوط می‌کند – و همه چیز نابود می‌شود.
با این حال، به احتمال زیاد ستاره به اندازه‌ای نزدیک می‌شود که گرانش سیاهچاله لایه‌های بیرونی آن را ببرد یا به عبارت دیگر ستاره را گسیخته (disrupt) کند. پس از این اتفاق، بیشتر گاز ستاره، به درون سیاهچاله نمی‌افتد.
این رویدادهای گسیخته‌شدن جزر و مدی ستارگان می‌توانند به مانند یک ابرنواختر درخشان باشند و تعداد فزاینده‌ای از آنها توسط رصدهای خودکار آسمان در حال کشف هستند.
در این نگاره یک هنرمند، ستاره‌ای به تازگی از یک سیاهچاله عظیم عبور کرده و گازی را رها کرده است که این گاز به گردش خود به دور سیاهچاله ادامه می‌دهد. لبه داخلی دیسکی از گاز و گرد و غبار که سیاهچاله را احاطه کرده است، در اثر رخداد گسیختگی، گرم می‌شود و ممکن است مدت‌ها پس از ناپدید شدن ستاره بدرخشد.
منبع: ناسا