تصویر نجومی روز ناسا: NGC 1333، خوشه ستارهای جوان
توضیح: این موزاییک دیدنی از تصاویر تلسکوپ فضایی جیمز وب به قلب خوشه ستارهای جوان NGC 1333 نگاه میکند.
این خوشه ستارهای نزدیک، در فاصله 1000 سال نوری به سمت صورت فلکی قهرمان پرسئوس یا برساووش (Perseus)، در لبه ابر مولکولی بزرگ برساووش قرار دارد.
این میدان دید ترکیبی تلسکوپ فضایی، بخشی از کاوش عمیق وب در منطقه برای شناسایی ستارگان کوتوله قهوهای کمجرم و سیارات شناور آزاد است که تقریباً 2 سال نوری در سراسر پرورشگاه ستارهای پرتلاطم این خوشه غبارآلود را در بر میگیرد.
در واقع، NGC 1333 به عنوان پناهگاه ستارگانی با قدمت کمتر از یک میلیون سال شناخته شده است، اگرچه بیشتر آنها توسط غبار ستارهای فراگیر از دید تلسکوپهای نوری پنهان شدهاند.
این محیط پر هرج و مرج ممکن است شبیه به محیطی باشد که خورشید خود ما بیش از 4.5 میلیارد سال پیش در آن شکل گرفته است.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: آسمان شب بر فراز کوههای تاترا
توضیح: یک مرز طبیعی بین اسلواکی و لهستان کوههای تاترا (Tatra Mountains) است. تاتراها که مقصدی برجسته برای عکاسان نجومی هستند، بلندترین رشته کوه در بین بین رشتهکوههای کارپاتین (Carpathians) هستند.
در این تصویر که در ماه مه گرفته شده است، میتوان مرکز کهکشان راه شیری را با دو تا از مهدکودکهای ستارهای معروف آن، سحابی مرداب و سحابی امگا (Lagoon and Omega Nebula)، درست بالای قله تاتراها مشاهده کرد.
مهدکودکهای ستارگان مملو از هیدروژن یونیزه هستند که یک جزء اساسی برای تشکیل آب فراوان در زمین است.
آب به عنوان یک عنصر اساسی در تمام اشکال شناخته شده حیات، عنصری حیاتی در کیهان است. چنین آبی در پیش زمینه به شکل رودخانه بیالکا دیده می شود.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: سحابی سر اسب و شکارچی
توضیح: سحابی تاریک سر اسب (Horsehead Nebula) و سحابی درخشان شکارچی (Orion Nebula) مناظر کیهانی متضادی هستند.
آنها در فاصله 1500 سال نوری از ما در یکی از قابل تشخیصترین صورتهای فلکی آسمان شب، در گوشههای مخالف هم از موزاییک خیرهکننده بالا ظاهر شدهاند.
سحابی آشنای سر اسب بهصورت یک ابر تیره به نظر میرسد، شبح کوچکی که در برابر درخشش طولانی هیدروژن – که در اینجا با رنگ طلایی نشان داده شده است – در پایین سمت چپ ظاهر شده است.
ستاره نطاق (Alnitak) شرقیترین ستاره در کمربند شکارچی است و به عنوان درخشانترین ستاره، درست در زیر و در سمت چپ سر اسب دیده میشود.
در سمت چپ نطاق، سحابی شعله (Flame Nebula)، با ابرهایی از تشعشع روشن و خطوط غبار تاریک چشمگیر قرار دارد.
منطقه انتشار باشکوه، یعنی سحابی شکارچی (معروف به M42)، در سمت راست بالا قرار دارد. بلافاصله در سمت چپ آن یک سحابی انعکاسی (reflection nebula) برجسته وجود دارد که گاهی اوقات مرد دونده (Running Man) نامیده میشود.
پیچکهای فراگیر گاز هیدروژن درخشان به راحتی در سراسر منطقه قابل ردیابی هستند.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: مریخ: ماه، دهانهها و آتشفشانها
توضیح: اگر بتوانید بر فراز مریخ پرواز کنید، چه چیزی را ممکن است بینید؟
تصویر مشخصشده دقیقاً این را به شکل یک منظره از مارس اکسپرس (Mars Express) نشان میدهد که در ماه جولای بر فراز یک منطقه خصوصاً جالب در مریخ گرفته شده است.
مشهورترین ویژگی تصویر کوه الیمپوس (Olympus Mons)، بزرگترین آتشفشان منظومه شمسی است که در سمت راست بالای تصویر قابل مشاهده است.
آتشفشان بزرگ دیگری از مریخ در افق سمت راست قابل مشاهده است: کوه پاوونیس (Pavonis Mons).
چندین دهانه برخوردی دایرهای را میتوان بر روی سطح سیاره سرخ که به درستی نامگذاری شده است، مشاهده کرد.
به طور قابل توجهی، این تصویر زمانبندی شده بود تا قمر تاریک و محکوم به فنای مریخی، فوبوس (Phobos)، را که درست در سمت چپ مرکز قابل مشاهده است، ثبت کند.
سیمای سطحی پایین سمت چپ که به نام ارکوس پاترا (Orcus Patera) شناخته میشود، به دلیل اندازه بزرگ و شکل دوکمانند آن غیرعادی و مرموز است زیرا فرآیندهایی که آن را ایجاد کرده اند هنوز ناشناخته ماندهاند.
فضاپیمای روباتیک مارس اکسپرس آژانس فضایی اروپا (ESA) در سال 2003 به فضا پرتاب شد و در میان بسیاری از اکتشافات علمی قابل توجه، شواهدی را تقویت کرد که نشان میدهد مریخ زمانی خانهی تودههای بزرگ آبی بوده است.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: دیموس، ماه کوچک
توضیح: مریخ دارای دو قمر کوچک به نامهای فوبوس و دیموس (Phobos and Deimos) است که به خاطر چهرههایی ترس و وحشت در اساطیر یونانی بدین نام نامگذاری شدهاند.
نماهای سطحی دقیقی از ماه کوچکتر دیموس در هر دوی این پانلها نشان داده شده است. این تصاویر در سال 2009 توسط دوربین HiRISE در فضاپیمای مدارگرد شناسایی مریخ، (یا به نوعی) ماهواره اینترنتی بین سیارهای با عمر طولانی ناسا، گرفته شده است.
بیرونیترین قمر مریخی، دیموس، یکی از کوچکترین قمرهای شناخته شده در منظومه شمسی است که تنها 15 کیلومتر عرض دارد.
هر دو قمر مریخ در سال 1877 توسط آساف هال (Asaph Hall)، ستارهشناس آمریکایی که در رصدخانه نیروی دریایی ایالات متحده در واشنگتن دیسی کار می کرد، کشف شدند، اما وجود آنها در حدود سال 1610 توسط یوهانس کپلر (Johannes Kepler)، اخترشناسی که قوانین حرکت سیاره ها را بدست آورد، فرض شده بود.
در این مورد، پیشبینی کپلر مبتنی بر اصول علمی نبود، اما نوشتهها و ایدههای او چنان تأثیرگذار بودند که دو قمر مریخی در آثار داستانی مانند سفرهای گالیور جاناتان سویفت (Jonathan Swift)، که در سال 1726، بیش از 150 سال قبل از کشف آنها نوشته شده، مورد بحث قرار قرار گرفته بودند.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: نپتون، غول یخی حلقهدار
توضیح: نپتون، غول یخی حلقهدار، در نزدیکی مرکز این تصویر نزدیک به مادون قرمز واضح از تلسکوپ فضایی جیمز وب قرار دارد.
این دنیای کمنور و دور، دورترین سیاره از خورشید است که حدود 30 برابر دورتر از سیاره زمین است.
اما در نمای خیرهکننده وب، ظاهر تاریک و شبح مانند این سیاره، به دلیل متان اتمسفری است که نور مادون قرمز را جذب میکند. با این حال، ابرهای مرتفعی که به بالای بیشتر متان جذبکننده نپتون میرسند، به راحتی در تصویر خودنمایی میکنند.
بزرگترین قمر نپتون، تریتون (Triton) که با نیتروژن منجمد پوشیده شده است، در نور خورشید انعکاسیافته، از نپتون درخشانتر است، و در بالا سمت چپ تصویر و با سنبلههای پراش (diffraction spikes) مشخصه تلسکوپ وب دیده میشود. به همراه تریتون، هفت قمر از 14 قمر شناخته شده نپتون را میتوان در میدان دید شناسایی کرد.
حلقههای ضعیف نپتون در این پرتره سیارهای فضائی قابل توجه هستند. جزئیات سیستم حلقهای پیچیده این سیاره، برای اولین بار از زمان بازدید نپتون توسط فضاپیمای وویجر 2 در آگوست 1989 در اینجا دیده میشود.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: انجیسی 247 (NGC 247) و دوستان
توضیح: NGC 247 با وسعت حدود 70000 سال نوری یک کهکشان مارپیچی کوچکتر از کهکشان راه شیری ماست. تخمین زده میشود که تنها 11 میلیون سال نوری از ما فاصله دارد بنابراین در همین نزدیکی است.
این کهکشان در این میدان دید تلسکوپی به سمت صورت فلکی جنوبی قیطس یا نهنگ (Cetus) حضور غالبی دارد، و همانطور که از منظر ما دیده میشود، تقریباً به لبه کج شده است.
حفره خالی شاخص در یک طرف دیسک این کهکشان برای برخی نام محبوب آن، کهکشان سوراخ سوزن (Needle’s Eye galaxy) را به یاد میآورد.
بسیاری از کهکشانهای پسزمینه در این پرتره کهکشانی تیز قابل مشاهده هستند، از جمله رشتهای از چهار کهکشان که درست در زیر و سمت چپ NGC 247 معروف به زنجیره بوربیج (Burbidge’s Chain) هستند. کهکشانهای زنجیرهای بوربیج حدود 300 میلیون سال نوری از ما فاصله دارند.
NGC 247 خود به همراه کهکشان مارپیچی درخشان NGC 253 بخشی از گروه کهکشانی مجسمهساز (Sculptor Group of galaxies) است.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: NGC 6995: سحابی خفاش
توضیح: آیا میتوانید خفاش را ببینید؟ خفاش، این نمای نزدیک کیهانی از سحابی پرده (Veil Nebula) شرقی را تحت تأثیر قرار میدهد.
سحابی پرده خود یک بقایای ابرنواختر بزرگ، یعنی ابر بقایای در حال انبساط ناشی از انفجار مرگآمیز یک ستاره عظیم، است.
در حالی که سحابی پرده تقریباً دایرهای شکل است و تقریباً 3 درجه در آسمان به سمت صورت فلکی قو (ماکیان) (Swan (Cygnus)) را میپوشاند، NGC 6995 که به طور غیررسمی به عنوان سحابی خفاش (Bat Nebula) شناخته میشود، تنها 1/2 درجه، تقریباً به اندازه ظاهری ماه، گستره دارد. این مقدار، در فاصله تخمینی سحابی پرده، به معنای 12 سال نوری یعنی 1400 سال نوری از سیاره زمین است.
در این ترکیب دادههای تصویری ثبتشده از طریق فیلترهای باند باریک، انتشار از اتمهای هیدروژن در باقیمانده ابرنواختر با رنگ قرمز و گسیل قوی از اتمهای اکسیژن با رنگهای آبی نشان داده شده است. البته، در بخش غربی پرده، یک شبح فصلی دیگر نهفته است: سحابی جاروی جادوگر (Witch’s Broom Nebula).
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: ماه تربیع و ستارههای خواهر
توضیح: نه روز پیش، دو نماد کاملاً متفاوت آسمان با هم در حال طلوع عکسبرداری شدند.
در اتفاقی خاص، ماه زمین، آسمان شرقی را با ستارههای خواهر خوشه پروین (Pleiades)، همانطور که از آلبرتا، کانادا مشاهده میشد، به اشتراک گذاشته بود (در انگلیسی به خوشه پروین، هفت خواهران گفته میشود که به هفت دختر اطلس، ربالنوع یونانی اشاره دارد-م).
تصاویر نجومی از خوشه معروف پروین، اغلب سحابیهای انعکاسی آبی جذاب این خوشه ستارهای را نشان میدهند، اما در اینجا آنها توسط آسمان نارنجی طلوع ماه شسته شدهاند. ماه نیمهروشن، که به عنوان ماه تربیع شناخته میشود، بیش از حد نوردهی شده است، ولی طرح کلی سمت کمنور ماه شب را میتوان با روشنایی زمینی، یعنی نوری که ابتدا از زمین منعکس شده است، مشاهده کرد.
تصویر نمایشدادهشده، ترکیبی از هشت نوردهی متوالی با روشنایی تنظیمشده برای مطابقت با آنچه چشم انسان میبیند است. ماه تقریباً – یا مستقیماً – هر یک ماه یک بار از مقابل خوشه پروین میگذرد.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: زبانه مثلثی بر فراز خورشید شناور است
توضیح: چرا یک مثلث بر روی خورشید معلق است؟ اگرچه این شکل غیرعادی است، اما این نوع ساختار غیرعادی است: این ساختار بخشی از یک زبانه خورشیدی (solar prominence) در حال تکامل است.
حلقههای میدان مغناطیسی بر روی خورشید، جریان ذرات پرانرژی را به صورت کانالی به حرکت درمیآورند و گاهی ساختارهای گازی درخشان را برای ماهها بالای سطح آن نگه میدارند.
یک زبانه به دلیل اینکه حاوی پلاسمای خورشیدی بسیار داغ، متراکم یا مات است، بسیار درخشان دیده میشود.
این ساختار مثلثی شگفتانگیز، هفته گذشته رخ داد. با اندازهای بزرگتر از زمین ما، این زبانه نمادین، توسط چندین عکاس خورشیدی تصویربرداری شد و توسط رصدخانه دینامیک خورشیدی ناسا ثبت شد به طوری که ظرف یک روز شکل گرفت و به سرعت از بین رفت.
تصویر نمایشدادهشده با رنگ قرمزی ثبت شد که به شدت توسط هیدروژن ساطع شده بود. در زیر زبانه، فیبر یا رشتههای خورشیدی (solar fibrils )، کروموسفر خورشید (Sun’s chromosphere) را فرش میکنند، در حالی که آسمان پسزمینه در مقایسه با آن چنان کمنور است که هیچ ستارهای قابل مشاهده نیست.
سطح خورشید ما امسال کاملاً فعال بوده است.
منبع: ناسا