تصویر نجومی روز ناسا: هودوی پادشاه بال‌ها در زیر کهکشان راه شیری
توضیح: این ساختار صخره‌ای نه تنها سورئال (غریب و تخیلی) است، بلکه واقعی است.
شاید دلیل معروف‌نبودن آن این باشد که کوچکتر از آن چیزی است که می‌توان حدس زد: صخره سنگی، تنها در چند متری زمین معلق است.
به هر صورت، رخنمون پادشاه بال‌ها (King of Wings)، واقع در نیومکزیکوی ایالات متحده، یک نمونه جذاب از نوع غیرعادی ساختار سنگی به نام هودو است (hoodoo). هودوها زمانی ممکن است تشکیل شود که لایه‌ای از یک سنگ سخت، روی لایه‌ای از سنگ‌های نرم‌تر در حال فرسایش قرار می‌گیرد.
پی بردن به جزئیات ترکیب عکس این هودو با آسمان شب، بیش از یک سال طول کشید. علاوه بر انتظار برای یک شب زیبا و مناسب در آسمان پشت با ابرهای کم، پیش‌زمینه باید دقیقاً نسبت به درخشش طبیعی پس‌زمینه به‌طور مصنوعی روشن می‌شد. پس از برنامه‌ریزی و انتظار بسیار، آخرین عکس، همانی که در اینجا نشان داده شده است، در می 2016 گرفته شد.
همسو با نوار افقی، آسمان پس‌زمینه، نوار کهکشان راه شیری را در بالای سر نشان می‌دهد.
منبع: ناسا
برگزاری کارگاه آمادگی برای مسابقه تیمی ریاضی (متر) در خانه علم
کارگاه دو روزه آمادگی برای مسابقه تیمی ریاضی (متر) با حضور دانش‌آموزان علاقمند و برگزیدگان مراحل قبل این مسابقه در خانه علم برگزار گردید.
در این کارگاه دو روزه که با تدریس سرکار خانم دکتر خدیجه ندایی اصل، عضو هیئت علمی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان و سرکار خانم فاطمه علیخانی، دانشجوی دکتری این دانشگاه و دبیر مدارس سمپاد شهر زنجان صورت گرفت، دانش‌آموزان در فضایی صمیمی و علمی به کسب دانش و مهارت‌های ضروری برای شرکت در مسابقات تیمی از جمله مسابقه متر پرداختند.
کارگاه مذکور در روزهای شنبه و یکشنبه مورخ 30 و 31 تیرماه 1403 با استقبال خوب دانش‌آموزان مقطع متوسطه در آمفی‌تئاتر خانه علم برگزار گردید.
مسابقه متر یک مسابقه تیمی ریاضی است که با ابتکار و برنامه‌ریزی شورای خانه‌های ریاضیات ایران و توسط خانه‌های ریاضیات شهرها، بین دانش‌آموزان پایه‌های چهارم تا دهم به صورت مجزا برای هر پایه و در سه مرحله برگزار می‌شود. تیم‌های شرکت‌کننده به صورت سه‌نفره هستند. این مسابقه، همه‌ساله، و برای ترویج علوم ریاضی در بین دانش‌آموزان و تقویت کارِ گروهی در بین آنها، در چارچوب یک آئین‌نامه مشخص برگزار می‌شود.
تصویر نجومی روز ناسا: پانورامای فرود آپولو 11
توضیح: آیا اخیراً یک پانوراما (سراسرنما) از دنیای دیگری دیده‌اید؟
این عکس که از اسکن‌های با وضوح بالا از فریم‌های فیلم اصلی جمع‌آوری شده است، بر برهوت باشکوه محل فرود آپولو ۱۱، در دریای آرامش ماه (Moon’s Sea of Tranquility) نظر افکنده است.
این تصاویر 55 سال پیش توسط نیل آرمسترانگ گرفته شده است که از پنجره خود از فضاپیمای ماژول قمری عقاب (Eagle Lunar Module) اندکی پس از فرود در 20 ژوئیه 1969 به بیرون نگاه می‌کند.
قاب سمت چپ (AS11-37-5449) اولین عکسی است که توسط شخصی در دنیایی دیگر گرفته شده است. نازل های رانشگر در پیش‌زمینه در سمت چپ (به سمت جنوب) دیده می‌شوند، در حالی که در سمت راست (غرب)، سایه فضاپیمای عقاب قابل مشاهده است. برای فهم مقیاس، دهانه بزرگ و کم‌عمق سمت راست قطری در حدود 12 متر دارد.
قاب‌هایی که از پنجره‌های ماژول قمری حدود یک ساعت و نیم پس از فرود، قبل از راه رفتن روی سطح ماه گرفته شده‌اند، برای مستندسازی محل فرود، برای حالتی که لزوم به بازگشت زودهنگام باشد، در نظر گرفته شده بودند.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: پرتوهای پادنیمتابی در جشنواره سیاره‌ای
توضیح: برای برخی افراد، این نوارهای ظریف نور و سایه، همزمان با غروب خورشید در 11 ژوئیه، در سراسر آسمان کشیده شدند.
این نوارها که به عنوان پرتوهای پادنیمتابی شناخته می‌شوند (anticrepuscular rays)، هنگامی ایجاد می‌شوند که یک ابر بزرگ در نزدیکی افق غربی به صورت یک کُپه بزرگ تشکیل شود و در هنگام غروب خورشید سایه‌های طولانی را در جو ایجاد کند.
به دلیل پرسپکتیو دوربین، به نظر می‌رسد نوارهای نور و سایه به سمت افق شرقی (مقابل) در نقطه‌ای که درست بالای تپه یک قلعه قرن چهاردهمی در نزدیکی برنو جمهوری چک (Brno, Czech Republic) دیده می‌شود، همگرا می‌شوند.
در پیش‌زمینه، ساکنان سیاره زمین، از جشنواره سیاره‌ای (Planet Festival) سالانه منطقه در پارک زیر رصدخانه و افلاک‌نمای برنو لذت می‌برند.
و در حالی که پرتوهای نیمتابی و پادنیمتابی یک پدیده جوی نسبتاً رایج هستند، ولی کره‌های بادی با قطر 10 متری این جشنواره که اجرام منظومه شمسی را نشان می‌دهند کمتر در سیاره زمین دیده می‌شوند.
منبع: ناسا
فراکتال‌ها: در جستجوی ابعاد پنهان
این مستند به معرفی ارتباط فیلم‌سازان، طراحان مد، پزشکان و پژوهشگران که از هندسه فراکتال برای نوآوری و الهام‌بخشی استفاده می‌کنند، می‌پردازد.
مستند «فراکتال‌ها: در جستجوی ابعاد پنهان» توسط مایکل شوارتز و بیل جرسی در سال ۲۰۰۸ تهیه و تولید شده است و مدت زمان آن حدود ۵۳ دقیقه است.
تصویر نجومی روز ناسا: مسیه 24؛ ابر ستاره‌ای کمانگیر
توضیح: برخلاف بسیاری از موارد موجود در فهرست معروف اجرام اعماق آسمان چارلز مسیه، M24، یک کهکشان درخشان، خوشه ستاره‌ای یا سحابی نیست.
این شکافی در ابرهای غبار بین ستاره‌ای نزدیک و مات است که امکان مشاهده ستارگان دوردست در بازوی مارپیچی قوس یا کمانگیر (Sagittarius spiral arm) کهکشان راه شیری را فراهم می‌کند.
با دوچشمی یا تلسکوپ کوچک نگاه خود را از میان این شکاف هدایت کنید و آنگاه شما از طریق پنجره‌ای با عرض بیش از 300 سال نوری به ستاره‌هایی در فاصله 10000 سال نوری یا بیشتر از زمین نگاه خواهید کرد.
ستاره‌های درخشان M24 که گاهی اوقات ابر ستاره‌ای کمانگیر کوچک نامیده می‌شود (Small Sagittarius Star Cloud)، در مرکز این منظره ستاره‌ای زیبا حضور دارند.
این میدان دید تلسکوپی که بیش از 6 درجه یا عرض 12 قمر کامل در صورت فلکی قوس را می پوشاند، شامل علائم تاریک B92 و B93 در نزدیکی مرکز M24، همراه با سایر ابرهای غبار و سحابی‌های درخشان به سمت مرکز کهکشان راه شیری است.
منبع: ناسا
مسابقه هفته (4) – تابستان 1403
استقبال جالب توجه حدود 1700 نفری از مسابقه هفته در تابستان سال گذشته و اثرات مثبت برگزاری آن 10 مسابقه هفتگی در ایجاد انگیزه بین دانش‌آموزان برای پژوهش، ما، مجموعه خانه علم، را بر آن داشت تا مسابقه هفته را در طول تابستان 1403 نیز ادامه دهیم.
خرسندیم به اطلاع عموم، بویژه دانش‌آموزان عزیز سراسر کشور، برسانیم که با مساعدت مدیریت دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان و تخصیص جایزه 5 میلیون ریالی برای برنده هر هفته، مسابقه هفته، به مدت 10 هفته در طول این تابستان نیز برگزار خواهد شد و شما دانش‌آموزان مشتاق به کنکاش و پژوهش می‌توانید، هر هفته، دانش خود در زمینه علوم پایه را به چالش بکشید و به دنبال یافتن پاسخ مناسب برای مسابقه هفته باشید.
برنده مسابقه هفته (3) – تابستان 1403
به اطلاع همران عزیز خانه علم می‌رساند که پس از بررسی برگه‌های پاسخنامه‌های دریافتی توسط کمیته علمی مسابقه هفته، برنده مسابقه این هفته به شرح زیر اعلام می‌شود.
کاشتینه (ایمپلنت) حلزون گوش چگونه کار می‌کند؟
اگر ما را همراهی کرده باشید، ممکن است تاکنون چیزهای زیادی در مورد فناوری یاد گرفته باشید. شاید درباره‌ی ربات‌ها (هوشمان‌ها) یا صفحه نمایش لمسی خوانده باشید. حتی ممکن است بدانید که چه نوع فناوری‌هایی توسط ورزشکاران استفاده می‌شود. پست امروز مربوط به یک اختراع فوق‌العاده دیگر است: کاشتینه (ایمپلنت یا درون‌کاشت) حلزون گوش!
کاشتینه (ایمپلنت) حلزون گوش چیست؟
این‌ها دستگاه‌هایی هستند که به افراد کمک می‌کنند تا بشنوند. بااین‌حال آنها بسیار متفاوت از سمعک‌ها هستند. سمعک‌ها صدا را تقویت می‌کنند اما کاشتینه حلزون گوش بسیار فراتر از این است. آنها برای کسانی ساخته شده‌اند که کم‌شنوا یا کاملاً ناشنوا هستند.
تصویر نجومی روز ناسا: گلبول‌های دنباله‌دار
توضیح: این ساختارهای غیرمعمول بین ستاره‌ای چه هستند؟
شکل‌هایی رونده با حاشیه روشن در نزدیکی مرکز این میدان ستاره‌ای غنی در حوالی مرزهای صورت فلکی جنوبی کشتی‌دم (Pupis) و بادبان (Vela) تجمع یافته‌اند.
این گروه از گلبول‌های دنباله‌دار (cometary globules) به وسعت یک سال نوری که از گاز و غبار بین ستاره‌ای تشکیل شده‌اند، حدود 1300 سال نوری از ما فاصله دارد.
نور پرانرژی فرابنفش از ستارگان داغ مجاور، گلبول‌ها را شکل‌دهی کرده و لبه‌های درخشان آنها را یونیزه کرده است. این گلبول‌ها همچنین از بقایای ابرنواختر بادبان (Vela supernova) دور می‌شوند که ممکن است بر شکل‌های برگشتی آنها تأثیر گذاشته باشد.
در درون آنها، هسته‌های گاز سرد و غبار احتمالاً در حال فروریزش به داخل هستند و ستارگان کم‌جرمی را تشکیل می‌دهند، که تشکیل آنها در نهایت باعث پراکنش گلبول‌ها می‌شود. در واقع، گلبول دنباله‌دار CG 30 (در سمت چپ بالا) درخشش کوچک مایل به قرمزی در نزدیکی سر خود دارد که نشانه‌ای از فواره یا جت‌های پرانرژی یک ستاره، در مراحل اولیه شکل‌گیری است.
منبع: ناسا