10 تا از بزرگترین بیابانهای جهان
اگر کسی از شما بپرسد بزرگترین بیابان جهان چیست، پاسخ شما چیست؟ اگر به «بیابان صحرا» اشاره کردید، این پاسخ تا حدی درست است (توجه داشته باشید که بیابان با صحرا متفاوت است. بیابان به سرزمین های خشک، کم باران و کم آب و گیاه اطلاق می شود. اما صحرا اسم خاص یک منطقه است ؛ صحراء (sahara) منطقهای خشک و بی آب و علف در شمال آفریقا است. کلمه عربی صحراء در زبان فارسی معمولا به اشتباه به جای اصطلاح بیابان بکار برده میشود- مترجم). بیابان صحرا بزرگترین بیابان غیرقطبی در جهان است، به این معنی که گرم و خشک است و برای زندگی گیاهی و جانوری بسیار مشکل است.
اما بیابانهای نیمهخشک، ساحلی و سرد نیز وجود دارند که بیابانهای قطبی نامیده میشوند، که آنها نیز وسیع و خشک هستند. بنابراین، بزرگترین بیابان های جهان کدامند و چقدر بزرگ هستند؟
انواع بیابانها
وقتی به بیشتر بیابانها در فرهنگ پاپ (به مجموعهای از اقدامات، اعتقادات، عادات و ایدههای مورد علاقهی یک گروه از مردم که توسط اکثریت قابل قبول باشد فرهنگ عامهپسند یا پاپ میگویند- مترجم) فکر میکنیم، محیطی خشک از تپههای شنی را به تصویر میکشیم. با این حال، چهار نوع اصلی بیابان روی زمین وجود دارد و مهمترین تفاوت بین محیطها، دمای آنها و محل قرارگیری آنها در زمین است.
چهار نوع اصلی بیابان روی زمین عبارتند از:
1- بیابانهای گرم و خشک، در تمام طول سال دارای درجه حرارت گرم و خشک هستند.
2- بیابانهای نیمه خشک، تابستان های طولانی و خشک با مقداری باران در زمستان دارند. آنها همچنین خنکتر از بیابانهای گرم و خشک هستند.
3- بیابانهای ساحلی، بیشترین رطوبت را در بین هر چهار نوع دارند، اما بارش باران همچنان نادر است.
4- بیابانهای سرد، خشک و بسیار سرد هستند، اگرچه بارش برف و باران شدید در طول زمستان رایج است.
بنابراین اکنون چهار نوع مختلف بیابان را میشناسیم، اما بزرگترین بیابان جهان کدام است؟ در ادامه بخوانید زیرا ما 10 تا از بزرگترین بیابانهای سیاره را رتبهبندی کردهایم که با رتبه 10 شروع میکنیم، و بسیاری از جوامع، گیاهان و حیوانات که خانه خود را در این مناظر چالش برانگیز، ساخته اند.
10- بیابان حوضه بزرگ (Basin)
بیابان بیسین یا حوضه بزرگ، منطقه ای وسیع و خشک در غرب ایالات متحده است که 190000 مایل مربع (492000 کیلومتر مربع) نوادا، یوتا، کالیفرنیا، اورگان، آیداهو و وایومینگ (نام ایالتهای کشور نام برده شده- مترجم) را پوشش میدهد. ارتفاع زیاد آن (9000 فوت (2750 متر) یا بیشتر از سطح دریا)، زمین های ناهموار و منابع آبی کمیاب آن را به یکی از متروک ترین مکان های کشور تبدیل کرده است که بیشتر منطقه کمتر از 10 اینچ (25.4 سانتی متر) است. بارندگی در سالِ بیابان بزرگ بیسین با بیشه های بزرگ درمنه (نام رایج چندین گونه چوبی و علفی از گیاهان در گروه درمنهایان است- مترجم)، نمکزار و بستر دریاچه های خشک مشخص میشود و زیستگاه گونههای مختلف گیاهی و جانوری منحصر به فرد سازگار با محیط بیابان است. دهمین بیابان بزرگ جهان همچنین یک منطقه مهم برای مردمشناسی و تاریخ طبیعی، با بقایای مختلف از سکونت بومیان آمریکا برای هزاران سال و برخی از قدیمیترین زندگی گیاهی روی این سیاره است. به عنوان مثال، کاج معروف بریستلکون (Bristlecone)، معروف به “درخت پرومتئوس” زمانی که در سال 1965 بریده شد بین 4700 تا 5000 سال قدمت داشت.
9- بیابان سوریه (Syrian)
بیابان سوریه که با نام بدیاتالشام نیز شناخته میشود، منطقه ای خشک به مساحت 190000 مایل مربع (492000 کیلومتر مربع) در خاورمیانه است که بخش هایی از سوریه، اردن و عراق را در بر میگیرد. اینجا یک محیط ناگوار و غیر مهماننواز است که با پهنههای وسیعی از دشتهای شن و ماسه بیثمر، کوههای سنگی و گاهی اوقات بسترهای خشک رودخانهای به نام وادی (Wadis) مشخص میشود. مانند بسیاری از محیطهای دیگر در فهرست، بیابان سوریه آب و هوای سختی را تنها برای سختترین جوامع عشایری فراهم میکند. قبایل معروف بیاباننشین بین قرن اول و چهارم پس از میلاد در این منطقه زندگی میکردند و بسیاری از قبایل هنوز سبک زندگی سنتی خود را حفظ میکنند. با این حال، این گروه ها و سرزمینشان در معرض چندین چالش زیست محیطی از جمله حفاری نفت، چرای بیرویه و افزایش دما در اثر تغییرات آب و هوایی قرار دارند.
8- بیابان کالاهاری (Kalahari)
این بیابان نیمه خشک هشتمین بیابان بزرگ جهان است. این منطقه تقریباً 220000 مایل مربع (569797 کیلومتر مربع) از بوتسوانا، نامیبیا (نام کشورهایی در جنوب آفریقا- مترجم) و آفریقای جنوبی امروزی را پوشش میدهد. تپههای ماسهای قرمز رنگ و دشتهای وسیع آن محل زندگی انواع حیوانات وحشی بومی جنوب آفریقا از جمله شیر، یوزپلنگ، کفتار، زرافه و گورخر است. بیابان کالاهاری همچنین محل زندگی چندین قبیله بومی از مردم سن است که هزاران سال در این منطقه زندگی کردهاند و هنوز فرهنگ و سنت خانوادههای صمیمی و زندگی روستایی شکارچی-گردآورنده را ادامه میدهند.
7- بیابان بزرگ ویکتوریا (Victoria)
این بیابان استرالیا، مساحتی معادل 250000 مایل مربع (647497 کیلومتر مربع) را در منظره ای متروک در دورافتاده ترین قاره جهان میپوشاند. این منطقه وسیعی است که عمدتاً از علفزارهای مسطح، دریاچههای نمک، کوههای کوچک، درههای خشک و فلاتهای سنگی تشکیل شده است. مانند بیابان صحرا با تاریخ غنی مردمان عشایری، بیابان بزرگ ویکتوریا یک فرهنگ حیاتی و وطن معنوی برای تمدن های بومی است که هزاران سال است در آنجا زندگی میکنند.
6- بیابان پاتاگونیا (Patagonian)
بیابان پاتاگونیا در آمریکای جنوبی ششمین بیابان بزرگ جهان است و مساحتی معادل 260000 مایل مربع (673000 کیلومتر مربع) در سراسر آرژانتین و شیلی را پوشش میدهد. این بیابان نیمهخشک با پسزمینهی کوههای آند و استپ پاتاگونیا (نام یکی نوع پوشش گیاهی دارای بوتههای خاردار و درختان کمقد در منطقه پاتاگونیا- مترجم)، با گیاهان و جانوران متنوع، از جمله درخت راش جنوبی و سرو پاتاگونیا، ترکیب میشود. مردم توئلچ (Tehuelche) این مکان را برای هزاران سال خانه نامیدهاند. آنها از هنرمندان باستانی که مسئول نقاشی های غار پارینه سنگی در سایت میراث یونسکو به نام Cueva de las Manos هستند. کاوش در این غارها به معنای سفر به گذشته، به زمانی است که اولین انسان ها اثر خود را در دنیای خود به جا گذاشتند.
5- بیابان گوبی (Gobi)
صحرای عظیم گوبی یا گبی با ۵۰۰۰۰۰ مایل مربع (1.3 میلیون کیلومتر مربع) پنجمین بیابان بزرگ جهان است. این بیابان، پوشش گستردهای بین قلههای بلند هیمالیا و استپهای سرد سیبری داده است. اینجا یک بیابان بسیار سرد با پوشش گیاهی یا بارش کم به غیر از یخ و طوفان برف است. دما در اینجا به اندازه تندراهای قطب شمال سرد نمیشود، اما سرمای باد از سیبری میتواند دما را تا منفی ۴۰ درجه فارنهایت (منهای ۴۰ درجه سانتیگراد) کاهش دهد.
بیابان گبی نیز یکی از مهمترین بیابانهای تاریخی در فهرست ماست. چنگیز خان، امپراتوری مغول خود را در اینجا تأسیس کرد و چندین مسیر تجاری جاده ابریشم از سال ۱۳۰ قبل از میلاد از اینجا عبور کرده است که چین را به آسیای مرکزی و منطقه مدیترانه متصل میکند. در نتیجه، بیابان گبی نقش مهمی در مبادله کالاها، عقاید و فرهنگها بین تمدنهای مختلف از جمله چینی هان، مغولها، ایرانیها و اروپاییها ایفا کرد.
4- بیابان عربستان (Arabian)
بیابان عربستان، که نباید با بیابان سوریه یا بیابان شمالی عربستان اشتباه گرفته شود، چهارمین بیابان بزرگ جهان است. اینجا، دومین بیابان در کل خشکی برای بیابانهای نیمه گرمسیری است که با سطح وسیعی از ۱ میلیون مایل مربع (2.6 میلیون کیلومتر مربع) در سراسر شبه جزیره عربستان پراکنده شده است. بیابان عربستان همچنین زیستگاه ۱۰۲ گونه پستاندار بومی و ۳۱۰ گونه مختلف پرنده است.
3- بیابان صحراء (Sahara)
وقتی به بیابانی با تپههای شنی غلتان، شترها و گاهی اوقات واحهای (آبادی یا مرغزار میان کویر را گویند- مترجم) فکر میکنید، احتمالاً صحرای شمالی آفریقا را به تصویر میکشید. صحراء بزرگترین بیابان گرم و سومین بیابان بزرگ جهان است که 3.5 میلیون مایل مربع (9.1 میلیون کیلومتر مربع) از مناظر خشک و بادگیر را در بر میگیرد. صحرای غربی تا اقیانوس اطلس گسترش مییابد، در حالی که به طور کامل بر قسمت شمالی آفریقا تسلط دارد و از شمال دریای سرخ تا مدیترانه امتداد دارد. در نزدیکی این سیستمهای ساحلی، صحراء ممکن است بین ۴ تا ۱۰ اینچ (۱۰ تا ۲۵ سانتیمتر) بارندگی در سال را تجربه کند. با این حال، دریاهای شنی داخلی که بیشتر توده خشکی اصلی را تشکیل میدهند، به ندرت بیش از یک چهارم اینچ (6.35 میلیمتر) باران سالانه دریافت میکنند.
به طور شگفتانگیزی، صحراء همچنان به بزرگتر شدن خود ادامه میدهد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ توسط بنیاد ملی علوم نشان داد که بیابان از سال ۱۹۲۰ تا کنون ۱۰ درصد رشد کرده است. بسیاری از محققان موافقند که این روند تا زمانی که انسان به طور چشمگیری انتشار گازهای گلخانهای و سایر اشکال آلودگی جوی را کاهش دهد ادامه خواهد داشت.
2- بیابان قطبی قطب شمال (Arctic Polar)
مناطق قطبی زمین خانه دو بیابان بزرگ جهان است. بیابان سرد قطب شمال شامل تندراهای قطبی کانادا، گرینلند و روسیه است و در مجموع دومین بیابان بزرگ جهان است. بیابان قطبی قطب شمال با وسعت 5.4 میلیون مایل مربع (13.9 میلیون کیلومتر مربع) تنها چند صد مایل مربع کوچکتر از نقطه مقابل خود در قطب جنوب است. این بیابان تا حدی به دلیل دمای بسیار سرد و هوای خشک آن، بارندگی کم یا بدون بارش دارد. برف میبارد، اما به ندرت آب میشود. با وجود این شرایط، صحرای قطبی قطب شمال زیستگاه گونههای متعددی از پرندگان مقاوم، ماهیهای دریایی و خرسهای قطبی است.
1- بیابان قطبی قطب جنوب (Antarctic Polar)
قطب جنوب بزرگترین قاره و همچنین بزرگترین بیابان جهان است. این سرزمین خشک و سرد با مساحت 5.5 میلیون مایل مربع (14.2 میلیون کیلومتر مربع) بر قطب جنوب تسلط دارد. قطب جنوب بادخیزترین قاره و خانه یکی از خشکترین مکانهای روی زمین است. منطقه درههای خشک مکمردو (McMurdo Dry) تنها منطقه ثبت شده روی زمین است که فاقد هرگونه حیات میکروبی است.
برای چنین فضای بزرگی پوشیده از یخ و به ظاهر بیپایان، شاید عجیب باشد که بفهمیم بزرگترین بیابان جهان تنها 0.8 اینچ (۲ سانتیمتر) بارندگی در سال دریافت میکند. متأسفانه، این نقطه برتر در فهرست بزرگترین بیابانهای جهان ممکن است که برای مدت طولانی عوض نشده است. با تغییرات اقلیمی و ذوب بیسابقه یخها در قطبهای زمین، بیابانهای قطبی مانند اینجا ممکن است در سالهای آینده کوچک شوند و منجر به بالا آمدن سطح آب دریاها و اختلال جبرانناپذیر این اکوسیستمهای ضروری و شکننده شود.
هماکنون آنجا سرد است!
میانگین دما در قطب جنوب حدود ۰ درجه فارنهایت (منفی 17.8 درجه سانتیگراد) است، اما در سردترین ماههای زمستان میتواند به منفی ۵۸ درجه فارنهایت (منفی ۵۰ درجه سانتیگراد) برسد. سردترین دمای ثبت شده در قطب جنوب در ژوئیه ۱۹۸۳ رخ داد که این بیابان غول پیکر قطبی به منفی 128.6 درجه فارنهایت (منفی 89.2 درجه سانتیگراد) رسید.
