تصویر نجومی روز ناسا: سحابی جاروی جادوگر (NGC 6960)
توضیح: ده هزار سال پیش، پیش از طلوع تاریخ ثبت‌شده‌ی بشر، نوری جدید، ناگهان در آسمان شب پدیدار شد و پس از چند هفته محو شد. امروزه می‌دانیم که این نور از یک ابرنواختر یا ستاره‌ی در حال انفجار بوده است و ابرِ در حال گسترشِ بقایای آن را به عنوان سحابی پرده (Veil Nebula)، بازمانده‌ی یک ابرنواختر، ثبت می‌کنیم.
این نمای تلسکوپیِ واضح، بر بخش غربی سحابی پرده که با نام NGC 6960 فهرست‌بندی شده است، اما به طور رسمی کمتر با نام سحابی جاروی جادوگر (Witch’s Broom Nebula) شناخته می‌شود، متمرکز شده است.
در (اثر) آن انفجار فاجعه‌بار، یک موج شوک بین‌ستاره‌ای در فضا حرکت می‌کند و مواد بین‌ستاره‌ای را به بالا و پایین می‌راند. رشته‌های درخشان که با فیلترهای باند باریک تصویربرداری شده‌اند، مانند موج‌های بلندی در یک صفحه هستند که تقریباً از لبه دیده می‌شوند و به طرز چشمگیری به خوبی به گاز هیدروژن اتمی (قرمز) و اکسیژن (آبی-سبز) تفکیک شده‌اند.
بقایای کامل ابرنواختر در فاصله‌ی حدود ۱۴۰۰ سال نوری از ما و در جهت صورت فلکی ماکیان (constellation Cygnus) قرار دارد. این جاروی جادوگر در واقع حدود ۳۵ سال نوری گستردگی دارد. ستاره درخشان درون تصویر، ۵۲ دجاجه (52 Cygni) است که با چشم غیرمسلح از مکانی تاریک قابل مشاهده است، اما ارتباطی با بقایای ابرنواختر باستانی ندارد.
منبع: ناسا
NGC 6960: The Witch’s Broom Nebula
2025 October 1
Image Credit & Copyright: Brian Meyers
تصویر نجومی روز ناسا: دنباله‌دار لمون روشن‌تر می‌شود
توضیح: دنباله‌دار لمون (Comet Lemmon) در حال درخشان‌تر شدن و حرکت به سمت آسمان صبحگاهی نیمکره شمالی است.
علاوه بر دنباله‌دار SWAN25B و دنباله‌دار ATLAS، دنباله‌دار C/2025 A6 (لمون) اکنون سومین دنباله‌داری است که در حال حاضر با دوربین دوچشمی و با نوردهی طولانی دوربین قابل مشاهده است.
دنباله‌دار لمون در اوایل امسال کشف شد و هنوز در حال حرکت به سمت بخش داخلی منظومه شمسی است. این دنباله‌دار در ۸ نوامبر به دور خورشید خواهد چرخید، اما ابتدا در ۲۱ اکتبر از نزدیکترین فاصله خود به زمین – تقریباً نصف فاصله زمین تا خورشید – عبور خواهد کرد. اگرچه پیش‌بینی درخشندگی دنباله‌دارها بسیار دشوار است، اما تخمین‌های خوش‌بینانه نشان می‌دهد که دنباله‌دار لمون در آن زمان با چشم غیرمسلح قابل مشاهده خواهد بود. این دنباله‌دار باید تا اواسط اکتبر در آسمان‌های پیش از سپیده دم بهتر دیده شود، زمانی که در آسمان عصر نیز قابل مشاهده می‌شود.
تصویر به نمایش درآمده که دم یونی شکافته و به سرعت در حال تغییر این دنباله‌دار را نشان می‌دهد، اواخر هفته گذشته در تگزاس، ایالات متحده آمریکا گرفته شده است.
منبع: ناسا
Comet Lemmon Brightens
2025 September 30
Image Credit & Copyright: Victor Sabet & Julien De Winter
تصویر نجومی روز ناسا: موشکی در خورشید
توضیح: در این تصویر تلسکوپی برد بلند که صبح روز ۲۴ سپتامبر از اورلاندو، فلوریدا گرفته شده است، یک موشک از میان قرص درخشان خورشید عبور می‌کند. این فاصله حدود ۵۰ مایل در شمال محل پرتاب آن در مرکز فضایی کندی (Kennedy Space Center) است.
این موشک سه ماموریت جدید هواشناسی فضایی را به فضا حمل می‌کرد. اکنون سیگنال‌ها با موفقیت از هر سه – کاوشگر نقشه‌برداری و شتاب بین ستاره‌ای ناسا، رصدخانه ژئوکورونای کاروترز ناسا (Carruthers Geocorona Observatory) و لاگرانژ ۱ (SWFO-L1) سازمان ملی اقیانوسی و جوی (NOAA) – دریافت شده‌اند، همزمان با اینکه آنها سفر خود را به سمت L1، یک نقطه لاگرانژ زمین-خورشید (lagrange point)، آغاز کردند. L1 حدود ۱.۵ میلیون کیلومتر در جهت خورشید از سیاره زمین فاصله دارد.
به طور مناسب، عوامل اصلی تأثیرگذار بر آب و هوای فضایی، یعنی لکه‌های تیره خورشید در مناطق فعال در سراسر خورشید، در کنار موشک در حال عبور قرار گرفته‌اند. در واقع، منطقه فعال بزرگ AR4225 درست در سمت راست دماغه موشک قرار دارد.
منبع: ناسا
A Rocket in the Sun
2025 September 27
Image Credit & Copyright: Pascal Fouquet
تصویر نجومی روز ناسا: یک قو، یک اطلس و مریخ
توضیح: دنباله‌دار سوان (قو) C/2025 R2 (SWAN) که به تازگی وارد منظومه شمسی داخلی شده است، دارای یک دم یونی بلند است که به صورت مورب در این میدان دید تلسکوپی تقریباً 7 درجه‌ای که در 21 سپتامبر ثبت شده است، امتداد یافته است.
یک دنباله‌دار کم‌نورتر دیگر که او نیز برای اولین بار وارد منظومه شمسی داخلی می‌شود، اطلسC/2025 K1 (ATLAS)، را می‌توان در بالا و سمت چپ گیسوی سبزرنگ سوان SWAN مشاهده کرد که درست در مقابل دریایی از ستارگان پس‌زمینه در صورت فلکی سنبله (Virgo) قابل مشاهده است.
هر دو دنباله‌دار جدید تنها در سال 2025 کشف شدند و در این قاب آسمانی به سیاره سرخ‌فام مریخ (پایین)، یک سیاره سرگردان آشناتر در آسمان شب سیاره زمین، پیوسته‌اند.
ممکن است به نظر برسد که این دنباله‌دارها در یک مسابقه، تقریباً شانه به شانه در سفر خود در منظومه شمسی داخلی و اطراف خورشید هستند. اما این دنباله‌دار SWAN در 12 سپتامبر به حضیض خورشیدی (perihelion) یا نزدیکترین فاصله خود با خورشید رسیده است و اکنون در امتداد مدار خود در حال حرکت است. با این حال، دنباله‌دار ATLAS هنوز در حال نزدیک شدن است و در ۸ اکتبر از حضیض خورشیدی خود عبور خواهد کرد.
منبع: ناسا
A SWAN, an ATLAS, and Mars
2025 September 26
Image Credit & Copyright: Adam Block
تصویر نجومی روز ناسا: زحل در مقابله با خورشید
توضیح: امسال زحل در ۲۱ سپتامبر، در مقابل خورشید در آسمان سیاره زمین، در حالت مقابله قرار داشت. زحل در نزدیکترین فاصله خود به زمین، در درخشان‌ترین حالت خود در سال نیز بود، همزمان با غروب خورشید طلوع می‌کرد و تمام شب در میان ستارگان کم‌نورتر صورت فلکی حوت یا ماهی (Pisces)، بالای افق می‌درخشید.
در این عکس فوری از رصدخانه چینگهای لنگهو (Qinghai Lenghu Observatory)، فلات تبت، جنوب غربی چین، این سیاره بیرونی در یک بیضی کم‌نور و پراکنده از نور که به عنوان گگنشاین یا تابش متقابل (gegenschein or counter glow.) شناخته می‌شود، غوطه‌ور است.
گگنشاین پراکنده توسط نور خورشید که توسط گرد و غبار بین سیاره‌ای در امتداد صفحه دایره‌البروج (ecliptic plane) منظومه شمسی پراکنده شده است، در وضعیتی مقابل خورشید در آسمان سیاره زمین، تولید می‌شود.
مانند یک چشم غول‌پیکر، در این شب تاریک، به نظر می‌رسد زحل و گگنشاین به گنبدهای تلسکوپ رصدخانه که در برابر پس‌زمینه‌ای رنگارنگ از تابش هوا در امتداد افق دیده می‌شوند، خیره شده‌اند.
منبع: ناسا
Saturn Opposite the Sun
2025 September 25
Image Credit & Copyright: Jin Wang
تصویر نجومی روز ناسا: NGC 6357: کلیسای جامع ستارگان عظیم
توضیح: یک ستاره معمولی چقدر می‌تواند جرم داشته باشد؟
تخمین‌های انجام شده از فاصله، روشنایی و مدل‌های خورشیدی استاندارد، جرم یکی از ستاره‌های خوشه باز پیسمیس 24 (Pismis 24) را بیش از ۲۰۰ برابر جرم خورشید ما نشان داده است که آن را به یکی از عظیم‌ترین ستاره‌های شناخته‌شده تبدیل می‌کند.
این ستاره، درخشان‌ترین جرمی است که در حفره مرکزی نزدیک به مرکز پایین تصویر نمایش داده‌شده، گرفته شده با تلسکوپ فضایی وب در نور مادون قرمز، قرار دارد. برای مقایسه، یک تصویر چرخشی از تلسکوپ فضایی هابل نیز در نور مرئی نشان داده شده است.
با این حال، بررسی دقیق تصاویر نشان داده است که Pismis 24-1 درخشندگی درخشان خود را نه از یک ستاره، بلکه حداقل از سه ستاره می‌گیرد. ستارگان تشکیل دهنده همچنان نزدیک به ۱۰۰ برابر جرم خورشید باقی می‌مانند و آنها را در میان ستارگان عظیم‌تری که در حال حاضر ثبت شده‌اند، قرار می‌دهد.
در پایین تصویر، ستارگان هنوز در سحابی نشری مرتبط NGC 6357 در حال شکل‌گیری هستند. ستارگان پرانرژی نزدیک به مرکز که شاید مانند یک کلیسای جامع گوتیک به نظر می‌رسند، به نظر می‌رسد که در حال بیرون آمدن و روشن کردن یک پیله دیدنی هستند.
منبع: ناسا
NGC 6357: Cathedral to Massive Stars
2025 September 23
Image Credit: NASA, ESA, CSA, STScI, JWST; Processing: Alyssa Pagan (STScI); Rollover: NASA, ESA, HST, & J. M. Apellániz (IAA, Spain); Acknowledgement: D. De Martin (ESA/Hubble)
تصویر نجومی روز ناسا: غروب خورشید در اعتدالین
توضیح: آیا خورشید هر روز در یک جهت غروب می‌کند؟ خیر، جهت غروب خورشید به زمان سال بستگی دارد.
اگرچه خورشید همیشه تقریباً به سمت غرب غروب می‌کند، اما در یک نقطه اعتدال (equinox) مانند فردا، خورشید مستقیماً در غرب غروب می‌کند. پس از اعتدال پاییزی فردا، خورشید به طور فزاینده‌ای به سمت جنوب غربی غروب می‌کند و در انقلاب زمستانی ( solstice) به حداکثر جابجایی خود می‌رسد. قبل از اعتدال پاییزی فردا، خورشید به سمت شمال غربی غروب کرده بود و در انقلاب تابستانی به حداکثر جابجایی خود رسیده بود.
تصویر تایم‌لپس نمایش داده شده، هفت نوار غروب خورشید را در یک روز از دسامبر ۲۰۱۹ تا ژوئن ۲۰۲۰ نشان می‌دهد. این توالی تصاویر از آلبرتا، کانادا – که در شمال خط استوای زمین قرار دارد – گرفته شده است و شهر ادمونتون را در پیش‌زمینه نشان می‌دهد.
نوار میانی، غروب خورشید را در آخرین اعتدال بهاری – در ماه مارس – نشان می‌دهد. از این مکان، خورشید فردا دوباره در امتداد همین نوار اعتدالی (equinox band) غروب خواهد کرد.
منبع: ناسا
Equinox Sunset
2025 September 21
Image Credit: Luca Vanzella
تصویر نجومی روز ناسا: مجتمع NGC 6914
توضیح: یک مطالعه پر از تضادها، این نمای کیهانی رنگارنگ است که ستارگان، غبار و گازهای درخشان را در مجاورت NGC 6914 به نمایش می‌گذارد.
این مجموعه‌ی میان‌ستاره‌ای از سحابی‌ها در فاصله‌ی حدود ۶۰۰۰ سال نوری از ما، به سمت صورت فلکی شمالی بلندپرواز ماکیان یا قو (constellation Cygnus) و صفحه‌ی کهکشان راه شیری ما قرار دارد.
ابرهای غبارآلود میان‌ستاره‌ای به صورت سایه‌نما (سیلوئت) دیده می‌شوند، در حالی که سحابی‌های نشری (emission nebulae) هیدروژن قرمزرنگ، همراه با سحابی‌های بازتابی (reflection nebulae) آبی‌رنگ غبارآلود، این بوم نقاشی کیهانی را پر می‌کنند.
تابش فرابنفش از ستارگان جوان، داغ و عظیم انجمن گسترده‌ی ماکیان OB2 (Cygnus OB2 association)، گاز هیدروژن اتمی منطقه را یونیزه می‌کند و با ترکیب مجدد پروتون‌ها و الکترون‌ها، این درخشش قرمز مشخصه را ایجاد می‌کند. ستارگان ماکیان OB2 حاضر در این تصویر، نور آبی ستارگان را نیز که به شدت توسط ابرهای غبار منعکس می‌شود، فراهم می‌کنند.
این میدان دید تلسکوپی با پهنای بیش از یک درجه، در فاصله‌ی تخمینی NGC 6914، حدود ۱۰۰ سال نوری را در بر می‌گیرد.
منبع: ناسا
The NGC 6914 Complex
2025 September 19
Image Credit & Copyright: Tommy Lease
تصویر نجومی روز ناسا: دنباله‌دار C/2025 R2 (SWAN)
توضیح: دنباله‌دار C/2025 R2 (SWAN) که با نام SWAN25B نیز شناخته می‌شود، یک بازدیدکننده جدید از منظومه شمسی بیرونی است که تنها در اواخر هفته گذشته، در 11 سپتامبر کشف شد. این درست یک روز قبل از رسیدن دنباله‌دار به حضیض خورشیدی (perihelion)، نزدیکترین فاصله‌اش به خورشید، است.
این دنباله‌دار که اولین بار توسط ولادیمیر بزوگلی (Vladimir Bezugly) در تصاویر ابزار SWAN روی فضاپیمای خورشیدنگر SOHO مشاهده شد، به طرز شگفت‌آوری درخشان بود، اما دیدن آن در برابر تابش خیره‌کننده خورشید، به طور قابل درکی دشوار بود.
در حالی که هنوز در آسمان نزدیک به خورشید است، گیسو و دم سبزفام C/2025 R2 (SWAN) در این تصویر تلسکوپی از 17 سپتامبر ثبت شده است. ستاره اسپیکا یا سماک بی‌سلاح (Spica)، ستاره آلفای صورت فلکی سنبله (Virgo)، کمی فراتر از لبه سمت چپ بالای تصویر می‌درخشد، در حالی که دنباله‌دار حدود 6.5 دقیقه نوری از سیاره زمین فاصله دارد. این دنباله‌دار SWAN که پس از غروب آفتاب، در نزدیکی افق غربی و با دوربین دوچشمی از نیمکره جنوبی کمی آسان‌تر دیده می‌شود، در تاریخ ۲ اکتبر از نزدیکی کفه جنوی (Zubenelgenubi)، یعنی ستاره آلفای صورت فلکی میزان (Libra)، عبور خواهد کرد. طبق برنامه‌ریزی، C/2025 R2 (SWAN) حدود ۲۰ اکتبر به نزدیکترین فاصله خود از سیاره زیبای ما خواهد رسید.
منبع: ناسا
Comet C/2025 R2 (SWAN)
2025 September 18
Image Credit & Copyright: Team Ciel Austral
تصویر نجومی روز ناسا: رد ستارگان بر فراز تلسکوپ رادیویی یک مایلی
توضیح: آنتن بشقابی قابل هدایت تلسکوپ یک مایلی (One-Mile Telescope) در رصدخانه نجوم رادیویی مولارد (Mullard Radio Astronomy Observatory)، کمبریج، انگلستان، در این منظره دل‌انگیز آسمان شب، رو به آسمان دارد.
برای ثبت این صحنه چشمگیر، نوردهی‌های متوالی ۳۰ ثانیه‌ای در طول ۹۰ دقیقه ثبت شده است. در مجموع، این نوردهی‌ها، پس‌زمینه‌ای از رد ستارگان با قوس‌های زیبا را نشان می‌دهند که چرخش روزانه سیاره زمین به دور محور خود را منعکس می‌کنند. قطب شمال سماوی، یعنی همان امتداد محور چرخش زمین در فضا، در نزدیکی ستاره قطبی، ستاره شمال (Polaris, the North Star)، قرار دارد. این همان ستاره درخشانی است که رد کوتاه را در نزدیکی مرکز کمان‌های متحدالمرکز ایجاد کرده است.
اما آرایه تلسکوپ تاریخی یک مایلی نیز برای کار به چرخش سیاره زمین متکی بود. این تلسکوپ که در طول موج‌های رادیویی به کاوش جهان می‌پردازد، اولین تلسکوپ رادیویی بود که از ترکیب دیافراگم چرخش زمین (Earth-rotation aperture synthesis) استفاده کرد.
این تکنیک از چرخش زمین برای تغییر جهت نسبی آرایه تلسکوپ و منابع رادیویی آسمانی برای ایجاد نقشه‌های رادیویی از آسمان با وضوحی بهتر از چشم انسان استفاده می‌کند.
منبع: ناسا
Star Trails over One-Mile Radio Telescope
2025 September 13
Image Credit & Copyright: Joao Yordanov Serralheiro
