نانورباتها (nanobots) و کاربردهای آنها
اگر طرفدار فیلمهای علمی-تخیلی کلاسیک هستید، احتمالاً فیلم “سفر شگفتانگیز (Fantastic Voyage)” سال ۱۹۶۶ را دیدهاید، که در آن یک زیردریایی و خدمه آن به اندازه زیاد کوچک میشوند تا بتوانند به داخل جریان خون یک دانشمند تزریق شوند تا لخته خونی در مغز وی را برطرف کنند. نیمقرن بعد، این گمانه هنوز تا حدودی غیر محتمل به نظر میرسد، زیرا ما هنوز فرآیندی برای کوچکسازی اشیاء، توسعه ندادهایم چه برسد به انسانها.
اما احتمالاً نیازی به کوچکسازی خودمان نخواهیم داشت، چرا که دانشمندان نانورباتهایی – رباتهای ریزمیکروسکوپی ساخته شده از – DNA را توسعه دادهاند که ممکن است روزی بتوانند در داخل بدن ما حرکت کرده و از داخل، فرآیندهای پزشکی را انجام دهند.
بشریت اخیراً گامی رو به جلو به سمت این آینده برداشته است، و این زمانی معلوم شد که دانشمندانی از فلسطین اشغالی افشاء کردند که یک نوع جدید از رابط مغز-ماشین (brain-machine interface) را توسعه دادهاند که برای اولین بار به یک اپراتور انسانی امکان داده است که بهراحتی با استفاده از افکار خود، یک نانوربات کاشتهشده در داخل بدن یک موجود زنده (در اینجا یک سوسک) را کنترل کند.
در مقالهای در مجله علمی PLOS ONE، این محققان آزمایشات خود را شرح دادهاند که شامل ساخت و آموزش یک الگوریتم کامپیوتری برای تشخیص الگوهای امواج مغزی تولید شده توسط یک فرد در حال انجام محاسبات (ریاضیات) ذهنی بود. آن فرد یک دستگاه به نام کلاه EEG را برای انتقال امواج مغزی به نرمافزار کامپیوتری، پوشیده بود. کلاه EEG به یک سیمپیچ الکترومغناطیسی متصل بود، و نانورباتها به سوسکها تزریق شدند و در درون سیمپیچ قرار داده شدند.
با فکر کردن درمورد ریاضیات و حساب، اپراتور انسانی میتوانست باعث شود که یک دروازه ساده در داخل نانورباتها باز شده و یک داروی رنگشده با ماده فلوئورسنت را در داخل سوسکها آزاد کند.
اما در نهایت این مردم، و نه حشرات، هستند که از نانورباتهای انتقالدهنده دارو سود خواهند برد. دانشمندان تصور میکنند که این فناوری، روزی برای درمان اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی (Schizophrenia)، افسردگی (Depression)، کمبود توجه/بیشفعالی (ADHD) و اوتیسم (Autism) استفاده خواهد شد. به جای دادن قرص به فرد بیمار برای خوردن، روانپزشکان میتوانند به آنها نانورباتهایی تزریق کنند که برای پاسخگویی به ناهنجاریها در فعالیت امواج مغزی فرد، آموزش دیده باشند.
یک دستگاه کوچک قابل پوشیدن (هنوز در حال توسعه) فعالیت EEG را تشخیص میدهد. بنابراین، به عنوان مثال، رباتها اگر دستگاه تشخیص دهد که فردی مبتلا به ADHD در حال از دست دادن تمرکز است برایش یک دُز ریتالین (Ritalin) تجویز خواهند کرد. ساچار آرنون (Sachar Arnon)، یکی از نویسندگان همکار این مطالعه، به مجله New Scientist توضیح داد که این فناوری “میتواند حالتهای مغزی که زیربنای ADHD یا اسکیزوفرنی هستند را ردیابی کند… و میتوان آن را بر حسب نیازهای هر شخص، شخصیسازی کرد.”
تصویر نجومی روز ناسا: شهابها و شفق قطبی بر فراز آلمان
توضیح: شبی غیرعادی بود. به یک دلیل، آسمان شب 11 و 12 اوت، اوایل این هفته، در نزدیکی اوج بارش شهابی سالانه برساوشی رخ داد.
بنابراین، شهابها در کل آن شب تاریک به صورت رگهای در حرکت بودند، زیرا تکههای کوچکی که از دنبالهدار سویفت-تاتل ریزش میکردند به جو زمین برخورد میکردند.
حتی به طور غیرمعمولتر، حداقل برای آلمان مرکزی، آسمان آن شب به رنگ بنفش درخشید. این رنگ قرمز-آبی به دلیل شفق قطبی ناشی از بیرونریزی چند روز قبل ذرات از خورشید بود. این طوفان شفقی به حدی شدید بود که تا جنوب تگزاس و ایتالیا در نیمکره شمالی زمین دیده شد.
تصویر ترکیبی امروز از 7 نوردهی گرفتهشده در طول 26 دقیقه از انسه آلمان (Ense) ساخته شده است. بارش شهابهای برساوشی به طور قابل پیشبینی هر ساله در ماه اوت (مرداد) رخ میدهد، اما شفقهای قطبی دیدهشده در اینقدر جنوبتر از قطب، غیر معمولتر و کمتر قابل پیشبینی هستند.
منبع: ناسا
مسابقه هفته (8) – تابستان 1403
استقبال جالب توجه حدود 1700 نفری از مسابقه هفته در تابستان سال گذشته و اثرات مثبت برگزاری آن 10 مسابقه هفتگی در ایجاد انگیزه بین دانشآموزان برای پژوهش، ما، مجموعه خانه علم، را بر آن داشت تا مسابقه هفته را در طول تابستان 1403 نیز ادامه دهیم.
خرسندیم به اطلاع عموم، بویژه دانشآموزان عزیز سراسر کشور، برسانیم که با مساعدت مدیریت دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان و تخصیص جایزه 5 میلیون ریالی برای برنده هر هفته، مسابقه هفته، به مدت 10 هفته در طول این تابستان نیز برگزار خواهد شد و شما دانشآموزان مشتاق به کنکاش و پژوهش میتوانید، هر هفته، دانش خود در زمینه علوم پایه را به چالش بکشید و به دنبال یافتن پاسخ مناسب برای مسابقه هفته باشید.