مشتری به دور خورشید نمی‌چرخد!
اگر قرار باشد منظومه شمسی را به تصویر بکشیم، اغلب ستاره برجسته‌مان یعنی خورشید خود را در مرکز اشیا، به صورت ایستا و بی‌حرکت تصور می‌کنیم به نحوی که سیارات مدار سیارات در پیرامون آن می‌چرخند. این تصویر درک همه چیز را ساده می‌کند، اما از نظر فنی نادرست است. برای مثال بزرگترین سیاره ما، مشتری، را در نظر بگیرید. مشتری به دور مرکز خورشید نمی‌چرخد – بلکه به دور نقطه‌ای در فضای خالی در بین آن و خورشید به نام باریسنتر یا مرکز ثقل (Barycenter) می‌چرخد. این به دلیل این است که این صرفاً خورشید نیست که روی مشتری گرانش اعمال می‌کند – مشتری نیز به قدری بزرگ است که نیروی کشش آن بر نحوه حرکت خورشید تأثیر می‌گذارد.
جرم خورشید حدود ۱۰۰۰ برابر مشتری است و این دو جسم به تناسب فاصله و جرمشان بر روی یکدیگر تأثیر می‌گذارند، بدین معنی که مقداری که گرانش مشتری، خورشید را به سمت این ستاره می‌کشد، یک هزارم مقدار گرانشی است که خورشید، مشتری را به سمت خود می‌کشد. و هر گردش کامل مشتری به دور مدارش ۱۱.۸ سال زمینی طول می‌کشد، و جالب‌تر اینکه حرکت خورشید به دور آن مرکز جرم یا باری‌سنتری که پیش‌تر گفتیم نیز همین مقدار زمان می‌برد (یعنی خورشید هر 11.8 سال یکبار به دور باریسنتر خورشید-مشتری می‌گردد-م).
باریسنتر خورشید-مشتری در ۱.۰۷ برابر شعاع خورشید از مرکز خورشید یا ۷ درصدی شعاع خورشید از سطح آن قرار دارد (یعنی فرضاً اگر شعاع خورشید 1 کیلومتر باشد، این نقطه در 70 متری بالای سطح خورشید قرار دارد-م). خورشید نیز به دور این نقطه می‌چرخد. اگر قادر بودید از بالا به صفحه منظومه شمسی نگاه کنید، با حرکت خورشید به دور کهکشان راه شیری، متوجه تلو‌تلو خوردن خفیف خورشید در بازه‌های 11.8 ساله می‌شدید.
این موضوع، صرفاً یک واقعیت جالب برای تحت تأثیر قرار دادن مردم در مهمانی‌های شام نیست – به هرحال اگرچه درست است که همه، شیفته افرادی با دانشی هستند که در جمع‌های خانوادگی یا دوستانه جملات خود را با جمله “خب، از نظر فنی، فلان موضوع اینگونه است” شروع می‌کنند ولی کاربرد عملی این موضوع، این است که دانشمندان شکارچی سیاره‌ها، می‌توانند به دنبال کشف تلو‌تلو خوردن‌های مشابه در دیگر ستارگان باشند و از روی آن، به وجود دیگر اجرام سنگین آسمانی، مثل سیاره‌ها، پی ببرند.
و اگر بخواهیم فنی و تخصصی صحبت کنیم، شایان ذکر است که هیچ سیاره دیگری در منظومه شمسی نیز به دور مرکز دقیق خورشید نمی‌چرخد. اما میزان تأثیر آن‌ها بر خورشید به قدری ناچیز است که عملاً به دور مرکز می‌چرخند، زیرا باری‌سنتر‌های آن‌ها در اعماق پلاسمای (Plasma) سوزان این ستاره مدفون هستند.
یکی از دلایل این موضوع (وجود باریسنتر مشخص برای مشتری و عدم وجود مرکز ثقل عملی برای دیگر سیارات منظومه شمی)، به دلیل حضور فوق‌العاده پر جرم مشتری است: اگر تمام سیارات دیگر منظومه شمسی را روی یک ترازوی غول‌پیکر بر روی هم تلنبار کنید، سپس جرم حاصل را هم دو برابر کنید، مشتری عظیم، همچنان از همه آن‌ها سنگین‌تر خواهد بود.
با این حال، ناامید نشویم. همه چیز‌هایی که به ما آموزش داده‌اند اشتباه نیست! یادگیری بیشتر در مورد باری‌سنتر‌های مدارهای سیارات، به ما می‌آموزد که همه چیزها به هم متصل هستند و همه بر هم تأثیر می‌گذارند – گاهی تا حد زیادی، گاهی تا حدی کوچک، اما همیشه این تأثیر قابل اندازه‌گیری است. منظومه شمسی ما مجموعه‌ای از مدارهای در حال چرخش نیست – به جای این تصور غلط، به این منظومه به صورت یک ابر ریاضیاتی تپنده فکر کنید که هر بار که هر عنصر آن در مدار خودش می‌چرخد این ابر هم یک لرزش یا تپش را تجربه می‌کند. ما در سیستمی از کره‌هایی با شکل عجیب زندگی می‌کنیم که به هم متصل شده‌اند و مسیر مشترک جذابی را در فضا ترسیم می‌کنند.
حال این شگفت‌انگیز است!
ما همیشه در حال کشف ستاره‌های جدید هستیم، اما یکی از بزرگترین ستاره‌هایی که تاکنون کشف شده است UY Scuti نام دارد. اگر فضایی را که خورشید اشغال می‌کند اندازه‌گیری کنید، این یک ابرغول قرمز روشن است که ۱۷۰۰ برابر بزرگتر از خورشید ماست. اما خیلی متراکم نیست و فقط ۳۰ برابر جرم خورشید را با خودش حمل می‌کند.
سؤالات متداول
مشتری هر چند وقت یکبار به دور خورشید می‌چرخد؟
مشتری هر ۱۱.۸۶ سال یک بار به دور خورشید می‌گردد.
نویسنده: Christopher Hassiotis
مترجم: فؤاد پورفائز
منبع: howstuffworks.com
تعریف کیلومتر (km) و تبدیل آن به مایل
کیلومتر (km) یک واحد اندازه‌گیری استاندارد است که در سیستم متریک به کار می‌رود. این واحد برگرفته از واژه فرانسوی “kilomètre” است. این واحد برای اندازه‌گیری طول و فاصله در طول یک مسیر مستقیم استفاده می‌شود.
انتخاب شما احتمالاً بجای متر یا میلی‌متر برای اندازه‌گیری جاده‌ها و سایر مسافت‌های دور، کیلومتر است، چرا که نسبت به متر و میلی‌متر به یک واحد بزرگتر نیاز دارید. برای اطلاعات بیشتر در مورد سیستم متریک و زمان استفاده از کیلومتر به جای واحد‌های اندازه‌گیری کوچکتر، به ادامه مطلب مراجعه کنید.
سیستم متریک چگونه کار می‌کند؟
یادگیری سیستم متریک ساده است زیرا می‌توانید فواصل یا حجم را در مضربی از ۱۰ اندازه‌گیری کنید. متر استانداردی است که سایر واحد‌های اندازه‌گیری بر اساس آن هستند. به عنوان مثال، یک سانتی‌متر برابر با ۱۰۰/۱ (یک صدم) متر و یک میلی‌متر برابر با ۱۰۰۰/۱ (یک هزارم) متر است.
این واحد کوچکتر، یعنی متر، برای محاسبه مساحت یک اتاق کافی است، اما هنگام سفر به شمال در بزرگراه، تلاش برای تخمین اندازه‌‌های بزرگ سرعت یا مسافت با این مقیاس خیلی کوچک، خسته‌کننده خواهد بود.
تبدیل از ایمپریال (Imperial) به متریک
سیستم ایمپریال نیز به همین ترتیب یعنی مثل متر و کیلومتر عمل می‌کند، با این تفاوت که از مایل، فوت و اینچ به جای کیلومتر، متر و سانتی‌متر استفاده می‌کند.
یک مایل برابر با ۱.۶۰۹ کیلومتر، ۱ فوت تقریباً برابر با یک سوم متر و ۱ اینچ تقریباً ۲.۵ سانتی‌متر است. توجه داشته باشید که، در این تبدیل، ما به طور خاص به یک مایل در خشکی اشاره می‌کنیم – نه یک مایل دریایی، که کمی طولانی‌تر است (حدود ۱.۸ کیلومتر).
دوندگان یکی از معدود گروه‌های مردم هستند که این تبدیل‌ها را به خاطر دارند، چرا که مسابقات معمولاً بر حسب کیلومتر اندازه‌گیری می‌شوند. اما برای دیگران، در صورت نیاز به محاسبه سریع مسافت، معمولاً چندین برنامه و ماشین حساب مبدّل وجود دارد که شخص می‌تواند به آن‌ها مراجعه کند.
حالا این جالب است!
اغلب فرانسه با خلق سیستم متریک شناخته می‌شود. این سیستم اندازه‌گیری، اولین بار توسط ریاضی‌دان و ستاره‌شناس گابریل موتون (Gabriel Mouton) پیشنهاد شد، اما تا سال ۱۷۹۵ یعنی تا زمان انقلاب فرانسه مورد استفاده قرار نگرفت.
نویسنده: Mitch Ryan
مترجم: فؤاد پورفائز
منبع: howstuffworks.com
تصویر نجومی روز ناسا: شفق شمالی آسمانی
کمان‌های زیبای رد ستارگان، چرخش روزانه سیاره زمین را در این آسمان‌نمای رنگارنگ شبانه منعکس می‌کنند.
برای ایجاد این کامپوزیت تایم‌لپس، در 12 می، نوردهی‌های متوالی با دوربینی که روی سه‌پایه در سواحل دریاچه مخزنی آشوکان، در منطقه کست‌کیلز نیویورک (Catskills)، ایالات متحده نصب شده بود، گرفته شد.
ستاره شمالی قطبی، در نزدیکی مرکز کمان‌های رد ستارگان قرار دارد. رد پهن یک هلال ماه، در سمت چپ تصویر واقع شده است که انعکاسی قوی در سراسر آب‌های دریاچه مخزنی انداخته است.
با فعالیت شدید خورشیدی که طوفان‌های ژئومغناطیسی اخیر را ایجاد کرده است، یک شفق قطبی رنگارنگ یا نورهای شمالی که در این منطقه نادر هستند، در زیر ستاره قطبی و قطب شمال آسمان‌نما می‌درخشند.
منبع: ناسا