بایگانی‌های علمآموز

علمآموز – شهریور 1403

کمبود آب یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های زیست‌محیطی و اقتصادی جهان است و در ایران نیز، تهدیدی بسیار جدی برای کشاورزی، صنعت و زندگی مردم است. دلایل کمبود آب در ایران: اقلیم خشک و نیمه‌خشک و تغییر اقلیم، مدیریت غلط منابع آب، افزایش جمعیت و تقاضای آب است. بجز نوار شمالی و بخش‌هایی از غرب، سایر مناطق کشور با بحران جدی آب مواجه هستند.
برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی باعث از دست‌دادن غیرقابل‌برگشت سفره‌های آب زیرزمینی و افت تراز آب‌های زیرزمینی و به تبع «فرونشست سطح زمین» شده است. در سال‌های گذشته، ۷۴ میلیارد مترمکعب بیش از ظرفیت، از سفره‌های آب زیرزمینی برداشت شده است. حدود ۶۶ درصد از دشت‌های کشور در معرض پدیده فرونشست هستند.
ایران با وجود محدودیت منابع آبی، با ۱۹۰ لیتر مصرف آب شرب خانگی در روز، یکی از بیشترین سرانه مصارف در دنیا را دارد. سرانه مصرف آب خانگی در دنیا برای هر نفر ۱۵۰ لیتر در روز است.

علمآموز – مرداد 1403

در پیک مصرف برق کشور (تابستان)، حدود ۱۵ هزار مگاوات ناترازی (کمبود) برق وجود دارد و با همین روند در ۱۰ سال آینده حدود ۳۷ هزار مگاوات ناترازی تولید خواهیم داشت؛ یعنی ۳۳ درصد یا یک سوم برق کمتری نسبت به نیاز تولید خواهد شد؛ مگر اینکه در سیاست‌ها و تمهیدات تغییر جدی رخ دهد!
یکی از راه‌حل‌ها، تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر بویژه انرژی خورشیدی است که به حفاظت بیشتر از سیاره نیز می‌انجامد. هم‌اکنون برخی کشورها 100 درصد برق مورد نیاز خود را از منابع تجدیدپذیر تولید می‌کنند؛ مانند ایسلند و اتیوپی و پاراگوئه.
در ایران هم، اگرچه قوانین دولتی امکان فروش برق تولیدی توسط مردم، به شبکه برق کشور را فراهم کرده است (مثلاً دولت تضمین می‌کند تا 20 سال برق شما را به قیمت روز بخرد به نحوی که ظرف 4 سال، بازگشت سرمایه صورت پذیرد) ولی نیاز به تمهیداتی مانند ورود تجهیزات ارزان برق خورشیدی و ارائه مشوق‌های بیشتر است.

علمآموز – تیرماه 1403

ایران در زمره 12 کشور خاورمیانه است که با تنش آبی مواجه است و تا سال 2040، با شرایط بحرانی و فوق بحرانی در زمینه آب دست به گریبان خواهد شد. ولی بسیاری از مردم، باور جدی به این بحران ندارند چرا که ماهیتی ملموس پیدا نکرده است. در حقیقت، مردم کشورمان در همه جا، هنوز، دسترسی عادی به آب دارند و با باز کردنِ شیر آب، بی‌محدودیت از آن برخوردار می‌شوند و البته یک دلیل دیگر شاید آن است که باور عمومی این است که بیش از 90 درصد منابع آبی در بخش کشاورزی صرف می‌شود، پس ما سهمی در حل بحران نداریم!
در این باره، یکی از بزرگترین مشکلات این است که آب مورد استفاده برای آبیاری فضای سبز، شستشو، حمام و سرویس بهداشتی از نوع قابل شرب می‌باشند. اغلب کشورهای توسعه‌یافته آب شرب و غیر قابل شرب را در زندگی شهری از هم جدا نموده‌اند. آیا می‌توانیم روزی ما هم اینکار را بکنیم؟

علمآموز – خرداد 1403

صنعت مد، سالانه بیش از 100 میلیارد لباس تولید می‌کند. تولید و مصرف بیش از حد، این صنعت را متحول کرده و منجر به یکبار مصرف‌شدن مد شده است. مردم در حال حاضر 60 درصد بیشتر از 15 سال پیش لباس می‌خرند، اما هر لباس فقط نصف مدت قبل، نگهداری می‌شود.
تقریباً 85 درصد از لباس‌ها، به محل‌های دفن زباله یا زباله‌سوزها ختم می‌شوند و تنها 1 درصد آنها بازیافت می‌شوند. نزدیک به 70 درصد از لباس‌ها از نفت خام ساخته شده است که هنگام شستن، ریزفیبرهای خطرناکی از آن‌ها آزاد می‌شود و البته به آلودگی طولانی‌مدت در محل‌های دفن زباله منجر می‌شوند.
نکته مهم این است که تقریباً در هیچ‌جای دنیا، هیچ مقررات محیط‌زیستی برای صنعت مد وجود ندارد!

علمآموز – اردیبهشت 1403

“پلاستیک، بحرانی به اندازه تغییر اقلیم!”
پلاستیک‌ها یک بحران محیطی و به اندازه تغییر اقلیم برای انسان و سیاره مهلک هستند. بسیاری از آن‌ها هم کاربردی چند دقیقه‌ای ولی عمری چند صد ساله دارند و در نهایت هم با تجزیه به میکروپلاستیک، مواد سمی را وارد چرخه غذا و آب و هوا می‌کند که در همه سطوح حیات سیاره، نفوذ می‌کنند.
در سال گذشته بیش از 380 میلیون تن پلاستیک شامل 500 میلیون کیسه پلاستیکی -هر دقیقه یک میلیون کیسه- در جهان تولید شده است. و در 10 سال گذشته بیش از همه قرن بیستم، پلاستیک تولید شده است.
به مناسبت روز جهانی زمین (22 آوریل-3 اردیبهشت)، شعار «سیاره علیه پلاستیک‌ها» (Planet vs. Plastics) به عنوان شعار سال بنیادهای بین‌المللی، انتخاب شده است تا شاید بتوانیم با تلاش عمومی تا سال 2040 تولید پلاستیک را 60 درصد کاهش دهیم.

علمآموز – فروردین 1403

در علمآموز، هر ماه شما با یکی از مسائل اساسی که جامعه با آن سر و کار دارد آشنا می‌شوید و به اقتضای برداشت شخصی خود و مسئولیت اجتماعی‌تان می‌توانید درباره آن تأمل کنید و برای آن چاره‌ای بیاندیشید.

در این بخش سعی می‌کنیم چالش‌های محیط‌زیستی، اقلیمی، علمی، ملّی و جهانی که همه با آن دست به گریبان هستیم را مطرح کنیم و از ما و شما بخواهیم برای حل آن اندیشه و عمل کنیم.