تصویر نجومی روز ناسا: چسبیدن به بنو
توضیح: پس از یک نزدیک‌شدن دقیق به سطح کوچک و زمین‌مانند و پر از قلوه‌سنگ سیارک بنو (101955 Bennu)، بازوی فضاپیمای اوسیریس (OSIRIS-REx) در 20 اکتبر 2020 به این سیارک رسید و آن را لمس کرد.
در این نمای نزدیک که توسط دوربین فضاپیما (SamCam) ثبت شده است، به نظر می‌رسد که کلاهک نمونه‌برداری فضاپیما با عرض 30 سانتی متر (TAGSAM) که ابزار نمونه‌برداری “لمس‌کن و برو” (TAG) نامیده می‌شود، برخی از سنگ‌ها را خرد می‌کند. این تصویر درست پس از تماس با سطح سیارک در فاصله 321 میلیون کیلومتری سیاره زمین گرفته شده است. یک ثانیه بعد، فضاپیما، گاز نیتروژن آتشین را از یک محفظه خارج کرد تا مقدار قابل توجهی از سنگ‌پوش بنو را در کلاهک نمونه‌برداری جمع کند و مواد سطحی شل را جمع‌آوری کند.
و اکنون، تقریباً سه سال بعد از آن واقعه، در روز یکشنبه، 24 سپتامبر، آن نمونه از سیارک بنو قرار است به سیاره زمین برسد. کپسول برگشت نمونه، توسط فضاپیمای اوسیریس در حالی که از نزدیکی زمین عبور می‌کند، رها خواهد شد. 20 دقیقه پس از رهاسازی، فضاپیما، پیشران‌های خود را روشن خواهد کرد تا از کنار زمین منحرف شود و به حرکت خود ادامه خواهد داد تا به مدار سیارک آپوفیس (asteroid 99942 Apophis) که در نزدیکی زمین است برسد.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: متان کشف‌شده در سیاره فراخورشیدی دوردست
بجز اینجا، در کجا زندگی ممکن است وجود داشته باشد؟
یکی از بزرگترین سوالات بشریت، یعنی تعیین مکان سیاراتی که در آن حیات فراخورشیدی ممکن است زنده بماند، در سال 2019 با کشف مقدار قابل توجهی بخار آب در اتمسفر سیاره فراخورشیدی دوردست K2-18b، گامی رو به جلو برداشت.
این سیاره و ستاره مادرش، K2-18، در فاصله 124 سال نوری از ما به سمت صورت فلکی شیر (Leo) قرار دارند. این سیاره فراخورشیدی به طور قابل توجهی بزرگتر و پرجرمتر از زمین ما است، اما در منطقه قابل سکونت ستاره اصلی خود به در آن می‌چرخد. ستاره K2-18، اگرچه قرمزتر از خورشید ما است، اما در آسمان سیاره K2-18b با یک روشنایی مشابه خورشید در آسمان زمین، می‌درخشد.
کشف آب اتمسفری در سال 2019 بر اساس داده‌های سه تلسکوپ فضایی هابل، اسپیتزر و کپلر با توجه به جذب رنگ‌های بخار آب هنگام عبور این سیاره از مقابل ستاره‌اش انجام شد. اکنون در سال 2023، مشاهدات بیشتر توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب در نور مادون قرمز، شواهدی از مولکول‌های دیگر نشان‌گر حیات از جمله متان را کشف کرده است.
نگاره امروز، سیاره فراخورشیدی K2-18b را در منتهی‌الیه سمت راست همراه با ماه آن (مرکز) نشان می‌دهد که با هم به دور یک ستاره کوتوله قرمز که در پایین سمت چپ به تصویر کشیده شده است می‌گردند.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: HH 211: فوران‌های حاصل از یک ستاره در حال شکل‌گیری
آیا ستارگان همیشه هنگام شکل‌گیری فوران یا جت ایجاد می‌کنند؟ هیچ‌کس در این مورد مطمئن نیست.
هنگامی که یک ابر گازی به صورت گرانشی منقبض می‌شود، دیسکی را تشکیل می‌دهد که می‌تواند خیلی سریع بچرخد و با انقباض بیشتر به یک پیش‌ستاره تبدیل شود. نظریه‌پردازان گمان می‌کنند که می‌توان این چرخش را با بیرون راندن پرتابه‌های فورانی یا جت‌ها کاهش داد. این حدس و گمان با اجرام سماوی شناخته‌شده موسوم به هربیگ هارو Herbig-Haro (HH) مطابقت دارد، اجرام ستاره‌های جوانی که از خودشان، حتی گاهی اوقات به شکلی دیدنی، جت ساطع می‌کنند.
تصویر امروز، هربیگ هارو 211 را نشان می‌دهد، یک ستاره جوان در حال شکل‌گیری که اخیراً توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) در نور مادون قرمز و با ثبت جزئیات زیاد تصویربرداری شده است. همراه با دو فوران باریک از ذرات، امواج تصادمی قرمزی را می‌توان مشاهده کرد که به صورت جریان‌های خروجی، گاز بین ستاره‌ای موجود را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
جت‌های HH 221 احتمالاً با روشن‌تر‌شدن و محو شدن در طی 100000 سال آینده، شکل‌شان تغییر خواهد کرد، و همزمان هم تحقیقات در مورد جزئیات تشکیل ستاره‌ها ادامه خواهد داشت.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: شبح قرمز و درخت
این شبح و درخت بیش از این نمی‌توانستند متفاوت باشند.
برای شروع بحث درباره تفاوت‌هایشان، شبح قرمز (red sprite)، نوعی غیرعادی از رعد و برق است، در حالی که درخت یک گیاه معمولی است. شبح دور است، در ارتفاعات جو زمین، در حالی که درخت در همین نزدیکی است، فقط به قدر یک زمین فوتبال دورتر است. شبح سریع است، الکترونهای آن با سرعت نزدیک به نور بالا و پایین می‌روند، در حالی که درخت کند است چرا که این سازه چوبی به زمین چسبیده است. شبح درخشان است، آسمان را روشن می‌کند، در حالی که درخت کم‌نور است و بیشتر، توسط نور بازتابی، می‌درخشد. شبح گذرا بود، فقط کسری از ثانیه دوام آورد، در حالی که درخت بادوام است و اکنون برای سالهاست که دارد زندگی می‌کند.
با این حال، هر دو، زمانی که با هم گرفته می‌شوند، در این تصویر ترکیبی برجسته که اوایل ماه جاری در فرانسه هنگام عبور طوفان رعد و برق از بالای کوه‌های پیرنه گرفته شده است، به‌طور عجیبی مشابه به نظر می‌رسند.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: بزرگ‌نمایی کوه‌های ماه در خلال کسوف حلقه آتشین
آن رگه‌های تاریک در این تصویر ترکیبی از خورشیدگرفتگی چیست؟ آنها سایه‌های معکوس کوه‌هایی هستند که در لبه ماه قرار دارند.
در تصویر مرکزی که از شهر شیامن چین گرفته شده است، مرکز ماه دقیقاً در مقابل مرکز خورشید دارد. با این حال، ماه آنقدر از زمین دور بود که نمی‌توانست کل خورشید را به طور کامل مسدود کند. نوری که در اطراف ماه جاری می‌شود، حلقه آتش (ring of fire) نامیده می‌شود.
تصاویر در هر انتهای این توالی عکس‌ها، نور خورشید را نشان می‌دهد که از میان دره‌های ماه جریان یافته است. با حرکت بیشتر ماه در مقابل خورشید، از چپ به راست، تنها قله‌های مرتفع‌تر در لبه ماه می‌توانستند نور خورشید را مسدود کنند. بنابراین، رگه‌های تاریک، سایه‌های کوه‌هایی است که در لبه ماه قرار دارند ولی به صورت برجسته، اعوجاج‌یافته، معکوس و بزرگنماییشده دیده می‌شوند. به مناطق پرنور، مهره‌های بیلی (Baily’s Beads) می‌گویند (کمانی از لکه‌های درخشان که طی خورشیدگرفتگی‌های کامل و حلقوی دیده می‌شود-مترجم).
تنها افرادی که در یک نوار باریک در نیمکره شرقی زمین قرار داشتند، می‌توانستند این خورشید گرفتگی حلقوی کامل را در سال 2020 مشاهده کنند. با این حال، ماه آینده، نوار باریکی که از آمریکای شمالی و جنوبی عبور می کند، در معرض خورشید گرفتگی حلقوی بعدی قرار خواهد گرفت. و در آوریل آینده، خورشیدگرفتگی کامل در سراسر آمریکای شمالی قابل مشاهده خواهد بود.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: گوی آتشین بر فراز ایسلند
در این صحنه خیره‌کننده در تاریخ 12 سپتامبر، از مکانی درست در جنوب مدار قطب شمال، سنگ‌های سازه سنگی امروزی آرکتیک هنج ایسلند (modern Arctic Henge) به سوی آسمان اشاره می‌کنند. ضمن سرگرم‌کردن یک گروه بی‌باک از شکارچیان شفق قطبی در طول یک طوفان ژئومغناطیسی، نورهای شمالی جذاب در سراسر آسمان تاریک در حال رقص و پایکوبی هستند و درست در آن هنگامه یک شهاب‌سنگ آتشین خیره‌کننده منفجر می‌شود. آسمان‌بین‌های مجهز به دوربین، شگفت‌زده، ویدیو و البته تصاویری از این شهاب‌سنگ شمالی، در اوج آن که تقریباً به روشنی ماه کامل بود ضبط کردند. اگرچه به سرعت از نظر محو می‌شد، اما این گلوله آتشین یک ردپای قابل مشاهده یا قطار پایدار باقی گذاشت. دنباله شبح‌وار در ارتفاعات 60 تا 90 کیلومتری به همراه درخشش شفق قطبی، برای دقایقی در جو فوقانی دیده شد.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: زهره، ماه و کوه دودزا
زهره به عنوان یک ستاره صبحگاهی درخشان به آسمان بازگشته است.
از کنار یک پنجره در پروازی به مکزیکوسیتی، در این عکس فوری نجومی که در 12 سپتامبر ثبت شده است، فانوس آسمانی درخشان (زهره)، درست قبل از طلوع خورشید، عکسبرداری شد: زهره، در سمت راست بالای تصویر، آسمان سحری را با یک هلال ماه قدیمی به اشتراک گذاشته است. از این منظره‌ی استراتوسفری، هم قله‌های کوه و هم ابرها به شکل شبح در امتداد افق درخشان شرقی ظاهر می‌شوند. پهنه ابری مهیج، طولانی و کم‌ارتفاع با خروج دود و خاکستر از آتشفشان فعال سیاره زمین، پوپوکاتپتل (Popocatépetl) ایجاد شده است.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: NGC 7331 و فراتر از آن
کهکشان مارپیچی بزرگ و زیبای NGC 7331 اغلب به عنوان شبیه کهکشان راه شیری ما معرفی می‌شود.
NGC 7331 در فاصله حدود 50 میلیون سال نوری در صورت فلکی شمالی اسب بزرگ یا پگاسوس (Pegasus)، در اوایل به عنوان یک سحابی مارپیچی شناخته شد و در واقع یکی از درخشان‌ترین کهکشان‌هایی است که در فهرست معروف قرن 18 شارل مسیه گنجانده نشده است (Charles Messier ستاره‌شناس فرانسوی که فهرست مشهور و مرجعی از 45 جرم آسمان عمیق را تهیه کرد-مترجم).
از آنجایی که دیسک کهکشان نسبت به خط دید ما کج است، نوردهی طولانی تلسکوپی اغلب منجر به تصاویری می‌شود که حس قوی عمق را بر می‌انگیزد. این اثر، در این تصویر واضح با وجود کهکشان‌هایی که فراتر از جهان این جزیره باشکوه قرار دارند، بیشتر می‌شود. برجسته‌ترین کهکشان‌های پس‌زمینه تقریباً یک دهم اندازه ظاهری NGC 7331 هستند و بنابراین تقریباً ده برابر دورتر از آن به ما هستند. هم‌ردیفی نزدیک آنها در آسمان با NGC 7331 به طور اتفاقی رخ داده است.
این گروه‌بندی بصری خیره‌کننده کهکشان‌ها در بالای صفحه کهکشان راه شیری، به‌عنوان گروه دیئر لیک (Deer Lick) نیز شناخته می‌شود.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: NGC 4632: کهکشانی با یک حلقه قطبی پنهان
کهکشان NGC 4632 رازی را از تلسکوپ‌های نوری پنهان می‌کند: اطراف آن را حلقه‌ای از گاز هیدروژن خنک احاطه کرده است که در مدار 90 درجه نسبت به صفحه مارپیچی کهکشان می‌چرخد. چنین کهکشان‌های حلقه‌دار قطبی قبلاً با استفاده از نور ستاره‌ها کشف شده بودند. با این حال، NGC 4632 یکی از اولین مواردی است که در آن بررسی با تلسکوپ رادیویی، یک حلقه قطبی را نشان داد.
تصویر ترکیبی نمایش‌داده‌شده در اینجا، این حلقه گازی مشاهده‌شده با تلسکوپ بسیار حساس اسکاپ (ASKAP) را با داده‌های نوری تلسکوپ سوبارو (Subaru) ترکیب کرده است. با استفاده از واقعیت مجازی، اخترشناسان، گاز موجود در صفحه اصلی کهکشان را از حلقه جدا کردند و گرادیان رنگی ظریف، حرکت مداری آن را نشان می‌دهد.
چرا حلقه‌های قطبی وجود دارند؟ آنها می‌توانند موادی باشند که از یک کهکشان که نظر گرانشی با یک کهکشان همراه برهم‌کنش دارد خارج شده باشند. یا گاز هیدروژن در امتداد رشته‌های شبکه کیهانی جریان می‌یابد و به حلقه‌ای در اطراف یک کهکشان اضافه می‌شود، جایی که بخشی از این گاز به صورت گرانشی به ستاره‌ها جذب می‌شود.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: خوشه کهکشانی آبل 370 و دورتر از آن
در این عکس واضح تلسکوپ فضایی هابل، خوشه کهکشانی عظیم آبل 370 (Abell 370) در فاصله 4 میلیارد سال نوری از ما ثبت شده است. به نظر می‌رسد که این خوشه کهکشان‌ها فقط تحت سلطه دو کهکشان بیضوی غول‌پیکر و پر از کمان‌های کم‌نور هستند.
در حقیقت، کمان‌های آبی کم‌نورتر و پراکنده‌تر، همراه با قوس اژدها مانند مهیج در زیر و سمت چپ مرکز، تصاویری از کهکشان‌هایی هستند که بسیار دورتر از آبل 370 قرار دارند. نور این اجرام که در فاصله تقریباً دو برابر دورتر قرار دارند، به‌وسیله جرم گرانشی خوشه کهکشانی آبل 370 ، که عمدتاً توسط سیطره ماده تاریک نامرئی است، بزرگنماییشده و منحرف می‌شود. این اثر که نمایی وسوسه انگیز از کهکشان‌ها در کیهان اولیه ارائه می‌دهد، به عنوان همگرایی گرانشی (gravitational lensing) شناخته می‌شود. همگرایی گرانشی به عنوان نتیجه فضا-زمان تاب‌خورده، تقریباً یک قرن پیش توسط اینشتین پیش‌بینی شد.
بسیار دورتر از ستاره پره‌دار راه شیری در پایین سمت راست، آبل 370 به سمت صورت فلکی نهنگ (Cetus)، یا هیولای دریایی دیده می‌شود. این آخرین خوشه از شش خوشه کهکشانی بود که در پروژه میدان‌های مرزی (Frontier Fields project) تصویربرداری شد.
منبع: ناسا