تصویر نجومی روز ناسا: خورشیدهای کاذب در آبیسکوی سوئد

توضیح: به نظر میرسد سه خورشید در این منظره زمستانی ماورایی، افق را در آغوش گرفتهاند.
اما این صحنه هیجانانگیز در کاوش با ماشین برفی در 3 فوریه در منطقه کوهستانی اطراف پارک ملی آبیسکو (Abisko National Park)، شمال سوئد، سیاره زمین ثبت شد.
دو نقطه درخشان در دو طرف خورشید زمین، خورشیدهای کاذب (parhelia (singular parhelion)) هستند که به عنوان خورشیدهای ساختگی یا سگهای خورشیدی (mock suns or sun dogs) نیز شناخته میشوند.
خورشیدهای کاذب توسط بلورهای یخ ششضلعی معلق در جو مهآلود ایجاد میشوند که نور خورشید را منعکس و منعکس میکنند.
خورشیدهای کاذب درخشان که معمولاً در زمستان و در عرضهای جغرافیایی بالا دیده میشوند، در امتداد هاله یخی 22 درجهای خورشید قرار دارند.
منبع: ناسا
Parhelia at Abisko
2025 February 15
Image Credit & Copyright: Felipe Menzella
تصویر نجومی روز ناسا: یک رز کیهانی؛ NGC 2237 در تکشاخ

توضیح: سحابی گل رُز، NGC 2237، صرفاً یک ابر کیهانی از گاز و غبار نیست که تصاویر گلها را تداعی میکند، اما احتمالاً مشهورترین آن است.
در لبه یک ابر مولکولی بزرگ در صورت فلکی تکشاخ (Monoceros)، در فاصله 5000 سال نوری از ما، گلبرگهای این رز (گل سرخ) کیهانی در واقع یک مهد ستارهای هستند.
این شکل زیبا و متقارن توسط بادها و تشعشعات خوشه مرکزی متشکل از ستارگان جوان داغ و نوع O آن شکل گرفته است. ستارگان در این خوشه پرانرژی، که به عنوان NGC 2244 فهرستبندی شده است، تنها چند میلیون سال سن دارند، در حالی که حفره مرکزی در سحابی گل سرخ، حدود 50 سال نوری قطر دارد.
این سحابی را میتوان با یک تلسکوپ کوچک به سمت صورت فلکی تکشاخ (Monoceros, the Unicorn) مشاهده کرد.
این پرتره تلسکوپی با ظاهر طبیعی از سحابی گل سرخ با استفاده از فیلترهای رنگی باند پهن ساخته شده است، اما گاهی اوقات گل رزها، قرمز نیستند.
منبع: ناسا
A Cosmic Rose: NGC 2237 in Monoceros
2025 February 14
Image Credit & Copyright: Harry Karamitsos
تصویر نجومی روز ناسا: بازتابشها از VdB 31

توضیح: سوار بر صورت فلکی ارابهران (Auriga)، VdB 31 زیبا و آبی سی و یکمین جرم در فهرست سال 1966 سحابیهای بازتابی سیدنی وندنبرگ (Sidney van den Bergh) است.
این سحابی، این طبیعت بیجان آسمانی خوشترکیب را با ابرهای تاریک و مبهم B26، B27، و B28، که در کاتالوگ سال 1919 ادوارد ای. بارنارد (Edward E. Barnard) از علائم تاریک (catalog of dark markings) در آسمان ثبت شدهاند، به اشتراک گذاشته است. همه این سحابیها، ابرهای غبار بین ستارهای هستند.
سحابیهای تاریک بارنارد نور ستارههای پس زمینه را مسدود میکنند. برای VdB 31، این گرد و غبار، ترجیحاً نور مایل به آبی را از ستاره متغیر، داغ و متغیر AB Aurigae که پوشانده شده است، منعکس میکند.
کاوش در اطراف AB Aurigae با تلسکوپ فضایی هابل نشان داد که این ستاره جوان چند میلیون ساله، خودش توسط یک صفحه گرد و غبار مسطح احاطه شده است که شواهدی دال بر شکلگیری آتی یک منظومه سیارهای دارد.
AB Aurigae حدود 470 سال نوری از ما فاصله دارد. در آن فاصله، این صفحه نقاشی کیهانی، حدود هشت سال نوری وسعت دارد.
منبع: ناسا
Reflections on VdB 31
2025 February 13
Image Credit & Copyright: Roberto Marinoni
تصویر نجومی روز ناسا: عنکبوت و مگس

توضیح: آیا این عنکبوت بالاخره آن مگس را خواهد گرفت؟
اگر هر دو سحابیهای گسیلی بزرگی به سمت صورت فلکی ارابهران (Charioteer (Auriga)) باشند، خیر!
ابر گازی عنکبوتشکل در مرکز تصویر در واقع یک سحابی انتشاری با برچسب IC 417https://noirlab.edu/public/images/noao-ic417/است، در حالی که ابر کوچکتر مگسشکل در سمت چپ NGC 1931 نامیده میشود و هر دو هم یک سحابی انتشاری (emission nebula) و هم یک سحابی بازتابی (reflection nebula) هستند.
در فاصله 10000 سال نوری، هر دو سحابی دارای خوشه های ستارهای جوان هستند. برای مقیاس، متراکم تر NGC 1931 (مگس) حدود 10 سال نوری وسعت دارد.
این تصویر عمیق برجسته، که با بیش از 20 ساعت نوردهی در اواخر ژانویه در برکشایر انگلستان گرفته شده است، گاز و غبار میان ستارهای پراکنده و قرمز درخشان را نیز نشان میدهد.
منبع: ناسا
The Spider and the Fly
2025 February 11
Image Credit & Copyright: Dave Boddington
تصویر نجومی روز ناسا: مرغ مگسخوار شفقی بر فراز نروژ

توضیح: آیا این بزرگترین مرغ مگسخوار تاریخ است؟
اگرچه ممکن است شبیه یک شهد خوار محبوب (مرغ مگسخوار hummingbird) به نظر برسد، اما چیزی که در تصویر مشاهده میشود در واقع یک شفق قطبی (aurora) با جزئیات زیبا و رنگارنگ است که پرتوهایی شبیه پر را به همراه دارد.
این شفق به قدری روشن بود که در ساعت آبی (blue hour) – یعنی درست پس از غروب خورشید که آسمان، آبی تیره به نظر میرسد، با چشم غیرمسلح قابل مشاهده بود.
با این حال، این شفق قطبی تنها از طریق دوربین حساسی که قادر به تشخیص درخششهای ضعیف بود، شبیه مرغ مگسخوار بود. از آنجایی که رنگهای قرمز معمولاً در جو زمین بالاتر از رنگهای سبز دیده میشوند، شکل سهبعدی واقعی این شفق، احتمالاً ناآشنا (و نه شبیه مرغ مگسخوار-م) به نظر میرسد.
شفقهای قطبی زمانی ایجاد میشوند که انفجاری در خورشید باعث میشود ذرات با انرژی بالا به جو زمین سرازیر شوند و اتمها و مولکولهای نیتروژن و اکسیژن را تحریک کنند.
این تصویر برجسته حدود دو هفته پیش در بالای Lyngseidt، نروژ گرفته شده است.
منبع: ناسا
Auroral Hummingbird over Norway
2025 February 10
Image Credit & Copyright: Mickael Coulon
تصویر نجومی روز ناسا: راه شیری بر فراز ستونهای استرالیایی

توضیح: این چه دنیای عجیبی است؟! زمین…
در پیشزمینه این تصویر، ستونها (Pinnacles)، منارههای صخرهای غیرعادی در پارک ملی نمبانگ (Nambung National Park) در غرب استرالیا دیده میشوند.
چگونگی شکلگیری این مناره های زیبای در قد و قواره انسان، ساختهشده از صدفهای دریایی باستانی (سنگ آهک)، ناشناخته باقی مانده است.
در پسزمینه، درست از انتهای ستون مرکزی، یک هلال ماه درخشان دیده میشود. درخشش اثیری اطراف ماه عمدتاً نور زودیاک است (zodiacal light)، یعنی نور خورشیدی که توسط دانههای غباری که بین سیارات منظومه شمسی در حال چرخش هستند منعکس میشود. باند مرکزی کهکشان راه شیری ما در بالای قوس قرار دارد. بسیاری از ستارهها و سحابیهای معروف نیز در پسزمینه آسمان شب قابل مشاهده هستند.
این پانورامای 29 تکه برجسته در سپتامبر 2015 پس از برنامهریزی دقیقی که ماه، منارههای سنگی و سایههای مربوط به آنها را در بر میگرفت، گرفته و ساخته شد. با این حال، نور قوی زودیاک یک شگفتی خوشایند بود.
منبع: ناسا
Milky Way over the Australian Pinnacles
2025 February 9
Image Credit & Copyright: Michael Goh
تصویر نجومی روز ناسا: مقارنه هلالها

توضیح: یک هلال ماه در حال افزایش و یک هلال زهره در حال کاهش در گوشه های مخالف این میدان دید تلهفوتو دم غروب یافت میشوند.
این پیوند یا مقارنه (conjunction) نزدیک دو تا از درخشانترین فانوسهای آسمانی در آسمان عصر غربی سیاره زمین در روز 1 فوریه از روزاریو (Rosario)، آرژانتین ثبت شد.
در آن تاریخ، هلال باریک ماه حدود 3 روز از عمرش میگذشت. اما هلال قابل رؤیت ماه تا 14 فوریه به یک ماه کامل تبدیل خواهد شد. مانند ماه، زهره نیز در حین چرخش به دور خورشید مراحل یا فازهایی را طی میکند. و در حالی که هلال قابل مشاهدهاش در نور خورشید باریک میشود، اندازه ظاهری این سیاره درونی با نزدیکتر شدن به زمین افزایش مییابد.
در یک ولنتاین از منظومه شمسی، زهره نیز، که به نام الهه رومی عشق نامگذاری شده است، در حدود 14 فوریه (جمعه 26 بهمن) در آسمان عصر سیاره زمین به اوج درخشندگی خود خواهد رسید (14 فوریه روز ولنتاین در فرهنگ غربی است و این جمله بدین معنی است که در آن روز سیاره زهره که نماد عشق است نیز به اوج درخشش خود خواهد رسید-م).
منبع: ناسا
A Conjunction of Crescents
2025 February 8
Image Credit & Copyright: Aldo S. Kleiman
تصویر نجومی روز ناسا: کهکشان چشم گاو

توضیح: این کهکشان غولپیکر که با نام LEDA 1313424 فهرستبندی شده است، تقریباً دو و نیم برابر کهکشان راه شیری خودمان است. ظاهر قابل توجه آن در این تصویر تلسکوپ فضایی هابل که به تازگی منتشر شده است، به شدت نشاندهنده نام مستعار آن “کهکشان چشم گاو” (The Bullseye Galaxy) است.
این کهکشان که به عنوان یک کهکشان حلقهدار برخوردی شناخته میشود، دارای 9 حلقه است که توسط مشاهدات تلسکوپی تأیید شدهاند، و از مرکز آن مانند امواج ناشی از سنگریزهای که در یک حوضچه رها شده است، به سمت موج میزنند. البته سنگریزه ای که در کهکشان چشم گاو افتاد خودش یک کهکشان بود.
مشاهدات تلسکوپی آن کهکشان کوتوله آبی در مرکز چپ را به عنوان برخورد کننده احتمالی شناسایی کردهاند که با عبور از مرکز کهکشان غولپیکر، حلقههای متحدالمرکز را در پی برهمکنش گرانشی آنها تشکیل داده است.
کهکشان چشم گاو در فاصله 567 میلیون سال نوری از ما به سمت صورت فلکی حوت یا ماهی (Pisces) قرار دارد. در آن فاصله، این تصویر خیرهکننده هابل حدود 530000 سال نوری را در بر می گیرد.
منبع: ناسا
LEDA 1313424: The Bullseye Galaxy
2025 February 7
Image Credit: NASA, ESA, Imad Pasha (Yale), Pieter van Dokkum (Yale)
تصویر نجومی روز ناسا: IC 2574؛ سحابی کدینگتون

توضیح: به نظر میرسد کهکشانهای مارپیچی بزرگ (Grand spiral galaxies)، صاحب تمام شکوه و جلال کیهان هستند و خوشههای ستارهای جوان، درخشان و آبی خود را در بازوهای مارپیچی متقارن و زیبایشان به رخ میکشند. اما کهکشانهای کوچک و نامنظم نیز ستاره میسازند.
در واقع کهکشان کوتوله IC 2574 (dwarf galaxy IC 2574) شواهد واضحی از فعالیت شدید ستارهزایی در مناطق متمایل به قرمز گاز هیدروژن درخشان خود نشان میدهد. درست مانند کهکشانهای مارپیچی، نواحی متلاطم ستارهزایی در IC 2574 توسط بادهای ستارهای و انفجارهای ابرنواختری که مواد را به محیط میانستارهای کهکشان پرتاب میکنند و باعث تشکیل ستارههای بیشتر میشوند، متلاطم میشوند.
IC 2574 که تنها 12 میلیون سال نوری از ما فاصله دارد، بخشی از گروه کهکشانهای M81 است که به سمت صورت فلکی شمالی دب اکبر دیده میشوند.
این جهان جزیرهای دوستداشتنی که به سحابی کدینگتون (Coddington’s Nebula) نیز معروف است، حدود 50000 سال نوری وسعت دارد و توسط ستارهشناس آمریکایی ادوین کدینگتون در سال 1898 کشف شد.
منبع: ناسا
IC 2574: Coddington’s Nebula
2025 February 6
Image Credit & Copyright: Lorand Fenyes
تصویر نجومی روز ناسا: پرتوهای پادشفقی؛ یک بادبزن رنگینکمانی بر فراز اسپانیا

توضیح: خب، آیا رنگینکمان شما هم میتواند این کار را انجام دهد؟
در اواخر روز، خورشید طبق معمول در سمت غرب غروب کرد. با این حال، در این روز، صحنه نمایش جالبتر، 180 درجه آنطرفتر – به سمت شرق بود. در آنجا، نه تنها یک رنگینکمان قابل مشاهده بود، بلکه نمایش چشمگیر، خروج پرتوهای پادشفقی (anticrepuscular rays) از مرکز رنگینکمان بود.
در تصویر برجسته از لکیتیو (Lekeitio) در شمال اسپانیا، خورشید در پشت دوربین قرار دارد. رنگینکمان از انعکاس نور خورشید از باران ناشی میشود. پرتوهای پادشفقی از نور خورشیدی ناشی میشوند که توسط برخی ابرها که در سراسر آسمان، بالای سر میچرخند، مسدود شدهاند، و به نظر میرسند که در افق مخالف همگرا میشوند – یک توهم نوری.
رنگینکمانها به خودی خود میتوانند برای دیدن هیجانانگیز باشند، و پرتوهای پادشفقی یک عارضه نادر هستند، اما گرفتن هر دو با هم، از تکتک آنها هم غیرمعمولتر است – و میتواند هم آرام و هم سورئال به نظر برسد.
منبع: ناسا
Anticrepuscular Rays: A Rainbow Fan over Spain
2025 February 4
Image Credit & Copyright: Julene Eiguren