سلول‌ها چگونه کار می‌کنند؟

در سطح میکروسکوپی، همه ما از سلول‌ها (یاخته‌ها) تشکیل شده‌ایم. به خودتان در آینه نگاه کنید – آنچه می‌بینید حدود 10 تریلیون سلول است که به حدود 200 نوع مختلف تقسیم شده‌اند. ماهیچه‌های ما از سلول‌های ماهیچه‌ای، کبد ما از سلول‌های کبدی ساخته شده است و حتی انواع بسیار تخصصی از سلول‌ها وجود دارند که مینای دندان یا عدسی‌های شفاف چشم ما را می‌سازند!
اگر می‌خواهید بفهمید که بدن شما چگونه کار می‌کند، باید سلول‌ها را درک کنید. همه چیز، از تولیدمثل گرفته تا عفونت‌ها تا ترمیم یک استخوان شکسته، در سطح سلولی اتفاق می‌افتد. اگر می‌خواهید مرزهای جدیدی مانند بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک را درک کنید، باید سلول‌ها را نیز درک کنید.
هر کسی که روزنامه یا هر یک از مجلات علمی (Scientific American ،Discover ،Popular Science) را می‌خواند، می‌داند که ژن‌ها (Genes) این روزها خبرساز هستند. در اینجا برخی از اصطلاحاتی که معمولاً می‌بینید آورده شده است:
• بیوتکنولوژی (Biotechnology)
• پیوند ژن
• ژنوم (Genome) انسان
• مهندسی ژنتیک
DNA • نوترکیب
• بیماری‌های ژنتیکی
• ژن درمانی
• جهش‌های DNA
• انگشت‌نگاری DNA یا پروفایل DNA
علم ژن و ژنتیک به سرعت چهره پزشکی، کشاورزی و حتی سیستم حقوقی را تغییر می‌دهند!
در این مقاله، به سطح مولکولی خواهیم رفت تا به طور کامل بفهمیم که سلول‌ها چگونه کار می‌کنند. ما ساده‌ترین سلول‌های ممکن را بررسی خواهیم کرد: سلول‌های باکتریایی. با درک نحوه کار باکتری‌ها، می‌توانید مکانیسم‌های اساسی همه سلول‌های بدن خود را درک کنید. این یک موضوع جذاب است؛ هم به دلیل ماهیت بسیار شخصی آن و هم به این دلیل که این دانش، فهم اخبار را بسیار واضح‌تر و آسان‌تر می‌کند. همچنین، هنگامی که نحوه کار سلول‌ها را درک کردید، می‌توانید به سوالات مرتبط دیگری مانند اینها پاسخ دهید:
• ویروس چیست و چگونه در سطح مولکولی کار می‌کند؟
• آنتی بیوتیک چیست و آنتی بیوتیک‌ها چگونه کار می‌کنند؟ چرا آنتی بیوتیک‌ها سلول‌های طبیعی را از بین نمی‌برند؟
• ویتامین چیست و چرا باید هر روز آنها را مصرف کنیم؟
• سموم چگونه کار می‌کنند؟
• زنده بودن، حداقل در سطح سلولی، به چه معناست؟
همه این سوالات پس از درک نحوه کار سلول‌ها پاسخ‌های واضحی دارند – پس بیایید شروع کنیم!

تصویر نجومی روز ناسا: کهکشان مارپیچی NGC 2566 از دید وب

توضیح: در مرکز کهکشان مارپیچی NGC 2566 چه اتفاقی در حال رخ دادن است؟
اولاً، هشت پرتویی که به نظر می‌رسد در تصویر مادون قرمز برجسته از مرکز خارج می‌شوند، واقعی نیستند – آنها پره‌های پراش (diffraction spikes) ناشی از ساختار مکانیکی خود تلسکوپ فضایی وب هستند.
مرکز NGC 2566 روشن است اما غیرمعمول تلقی نمی‌شود، به این معنی که احتمالاً حاوی یک سیاه‌چاله فوق‌سنگین است، اگرچه در حال حاضر خیلی فعال نیست.
نوری که امروزه از NGC 2566 می‌بینیم، تنها 76 میلیون سال نوری دورتر است، یعنی زمانی که دایناسورها روی زمین پرسه می‌زدند، از آنجا خارج شد.
این کهکشان زیبا به اندازه‌ای نزدیک است که تلسکوپ‌های زمینی، از جمله وب و هابل، می‌توانند ابرهای آشفته گاز و غبار را که در آن ستاره‌ها می‌توانند شکل بگیرند، تفکیک کنند و بنابراین امکان مطالعه تکامل ستاره‌ها را فراهم می‌کنند.
NGC 2566، که از نظر اندازه مشابه کهکشان راه شیری ما است، به دلیل نوار مرکزی روشن و بازوهای مارپیچی بیرونی برجسته‌اش قابل توجه است.
منبع: ناسا
Spiral Galaxy NGC 2566 from Webb
2025 May 26
Image Credit: ESA/Webb, NASA & CSA, A. Leroy

این مطلب توسط خانه علم، مرکز اختصاصی ترویج علم دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان برای شما آماده شده است.

دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان را بیشتر بشناسیم

دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان (IASBS) که در سال 1371 توسط دکتر یوسف ثبوتی، چهره ماندگار فیزیک ایران، و دکتر محمدرضا خواجه‌پور بنیان‌گذاری شد، یکی از برجسته‌ترین مراکز آموزش عالی کشور در حوزه علوم پایه محسوب می‌شود. این دانشگاه با تمرکز ویژه بر تحصیلات تکمیلی، فضایی پویا برای پژوهش و آموزش در سطح بین‌المللی فراهم کرده است. هدف اصلی IASBS، دستیابی به مرجعیت علمی، انجام پژوهش‌های کاربردی، و تربیت دانشجویانی با دانش عمیق و مهارت‌های نوآورانه است. همکاری‌های گسترده با مراکز علمی داخلی و خارجی، مشارکت فعال در پروژه‌های تحقیقاتی بین‌المللی و انتشار مقالات در مجلات معتبر، از دستاوردهای ارزشمند این دانشگاه به شمار می‌آیند که آن را در ردیف برترین دانشگاه‌های کشور قرار می‌دهد.

این دانشگاه با برخورداری از دانشکده‌های فیزیک، شیمی، ریاضی، علوم زیستی، علوم زمین، و علوم کامپیوتر و فناوری اطلاعات، مجموعه‌ای از رشته‌های تخصصی را ارائه می‌دهد. پژوهشکده‌هایی مانند پژوهشکده تغییر اقلیم و گرمایش زمین و پژوهشکده فناوری‌های نوین، بسترهای مناسبی برای تحقیق و نوآوری فراهم کرده‌اند. نسبت استاد به دانشجو 1 به 9 و حضور تمام‌وقت اساتید و دانشجویان در محیط علمی، تجربه آموزشی منحصربه‌فردی را رقم زده است. فضای باز و بدون دیوار، فعالیت 24 ساعته، و جو صمیمی میان اعضای دانشگاه، دانشگاه تحصیلات تکمیلی را به محیطی الهام‌بخش برای تحصیل و پژوهش تبدیل کرده است. این دانشگاه با کسب رتبه‌های برتر در رتبه‌بندی‌های ملی و بین‌المللی، جایگاه خود را به عنوان یکی از برترین مراکز علمی کشور تثبیت کرده است.

برخی از شاخصه‌های دانشگاه تحصیلات تکمیلی