چرا اندازه مغز افراد، متفاوت است؟

روش‌های متعددی برای خاتمه دادن به بحث‌ها و منازعات وجود دارد که اغلب آن‌ها به اندازه مربوط می‌شوند. برای مثال، به نظر می‌رسد والدین روش “چون من گفتم” را به عنوان راهی برای پایان دادن به اختلاف نظر با فرزندانشان ترجیح می‌دهند، زیرا به هر حال، کودکان حداقل برای مدتی کوچک‌تر از آن‌ها هستند. زورگویان مدرسه به داشتن جثه‌های بزرگ شهرت دارند، و همین قامت بلندشان برای حبس‌کردن دانش‌آموزان ضعیف در توالت مزیت بیشتری به آن‌ها می‌دهد. و فرض کنید یک زوج متأهل در مورد بهترین مسیر رسیدن به مقصدشان بحث می‌کنند؛ احتمالاً مرد می‌تواند با گفتن این جمله بحث را خاتمه دهد: “مطمئناً حق با من است! مغز مردان بزرگ‌تر است.”
در واقع، مردان مغزهای بزرگ‌تری نسبت به زنان دارند. وزن متوسط مغز انسان حدود 1200 گرم یا 2.7 پوند است که حدود 2 درصد از وزن بدن ما را تشکیل می‌دهد [منبع: Bryner]. با این حال، مردان پس از در نظر گرفتن تفاوت در وزن کل بدن، حدود 100 گرم برتری دارند (یعنی وزن مغزشان 100 گرم بیشتر از زنان است-م) [منبع: Schoenemann].
این ما را به این سوال دیرینه می‌رساند: آیا واقعاً اندازه مهم است؟ یعنی آیا مرد در این سناریو، وقتی ادعا می‌کند با مغز بزرگ‌ترش باهوش‌تر است، نکته‌ی معتبری دارد؟ در نگاه اول، ممکن است چنین تصور شود، زیرا شیوه‌ای که ما انسان‌ها خود را از اجداد نخستی‌سانان اولیه‌مان متمایز می‌کنیم، از طریق مغزهای بزرگ‌ترمان است. اما اگر بزرگ‌تر بهتر است، آیا این بدان معناست که ما فقط کمی باهوش‌تر از یک فُک دریایی هستیم که مغزش 1.1 کیلوگرم (2.4 پوند) وزن دارد، و بسیار کم‌هوش‌تر از یک نهنگ عنبر هستیم که مغزی به وزن حیرت‌انگیز 7.7 کیلوگرم (17 پوند) دارد؟ [منبع: Bryner]؟
در این مقاله، ما به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت که آیا کمیت مهم است یا کیفیت استفاده از آن. اما ابتدا، به صفحه‌ی بعد بروید تا نگاهی بیندازیم به اینکه چرا کلاه‌ها در اندازه‌های مختلف تولید می‌شوند، یا اینکه چگونه مغزهای ما در اندازه‌های متفاوت شکل می‌گیرند.

تصویر نجومی روز ناسا: زتا و رو مارافسای به همراه راه شیری

توضیح: به یکی از خوش‌عکس‌ترین مناطق آسمان شب نگاه کنید که به طرز چشمگیری ثبت شده است.
در این تصویر، نوار کهکشان راه شیری ما به صورت مورب در امتداد گوشه پایین سمت چپ امتداد دارد، در حالی که مجموعه ابری رنگارنگ رو مارافسای (Rho Ophiuchi) درست در سمت راست مرکز قابل مشاهده است و سحابی دایره‌ای بزرگ و قرمز رنگ زتا مارافسای (Zeta Ophiuchi Nebula) نیز در نزدیکی بالای تصویر دیده می‌شود.
به طور کلی، رنگ قرمز از سحابی‌هایی که در نور گاز هیدروژن برانگیخته می‌درخشند، ساطع می‌شود، در حالی که رنگ آبی، غبار بین ستاره‌ای را نشان می‌دهد که ترجیحاً نور ستارگان جوان و درخشان را منعکس می‌کند. غبار ضخیم معمولاً به رنگ قهوه‌ای تیره دیده می‌شود.
بسیاری از اجرام نمادین آسمان شب، از جمله (آیا می‌توانید آنها را پیدا کنید؟) ستاره درخشان قلب‌العقرب (Antares)، خوشه ستاره‌ای کروی M4 و سحابی سر اسب آبی (Blue Horsehead)، در این تصویر دیده می‌شوند.
این تصویر ترکیبی با میدان دید وسیع که طی ۱۷ ساعت گرفته شده است، ژوئن گذشته از آفریقای جنوبی گرفته شده است.
منبع: ناسا
Zeta and Rho Ophiuchi with Milky Way
2025 May 27
Image Credit & Copyright: Ireneusz Nowak

این مطلب توسط خانه علم، مرکز اختصاصی ترویج علم دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان برای شما آماده شده است.

دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان را بیشتر بشناسیم

دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان (IASBS) که در سال 1371 توسط دکتر یوسف ثبوتی، چهره ماندگار فیزیک ایران، و دکتر محمدرضا خواجه‌پور بنیان‌گذاری شد، یکی از برجسته‌ترین مراکز آموزش عالی کشور در حوزه علوم پایه محسوب می‌شود. این دانشگاه با تمرکز ویژه بر تحصیلات تکمیلی، فضایی پویا برای پژوهش و آموزش در سطح بین‌المللی فراهم کرده است. هدف اصلی IASBS، دستیابی به مرجعیت علمی، انجام پژوهش‌های کاربردی، و تربیت دانشجویانی با دانش عمیق و مهارت‌های نوآورانه است. همکاری‌های گسترده با مراکز علمی داخلی و خارجی، مشارکت فعال در پروژه‌های تحقیقاتی بین‌المللی و انتشار مقالات در مجلات معتبر، از دستاوردهای ارزشمند این دانشگاه به شمار می‌آیند که آن را در ردیف برترین دانشگاه‌های کشور قرار می‌دهد.

این دانشگاه با برخورداری از دانشکده‌های فیزیک، شیمی، ریاضی، علوم زیستی، علوم زمین، و علوم کامپیوتر و فناوری اطلاعات، مجموعه‌ای از رشته‌های تخصصی را ارائه می‌دهد. پژوهشکده‌هایی مانند پژوهشکده تغییر اقلیم و گرمایش زمین و پژوهشکده فناوری‌های نوین، بسترهای مناسبی برای تحقیق و نوآوری فراهم کرده‌اند. نسبت استاد به دانشجو 1 به 9 و حضور تمام‌وقت اساتید و دانشجویان در محیط علمی، تجربه آموزشی منحصربه‌فردی را رقم زده است. فضای باز و بدون دیوار، فعالیت 24 ساعته، و جو صمیمی میان اعضای دانشگاه، دانشگاه تحصیلات تکمیلی را به محیطی الهام‌بخش برای تحصیل و پژوهش تبدیل کرده است. این دانشگاه با کسب رتبه‌های برتر در رتبه‌بندی‌های ملی و بین‌المللی، جایگاه خود را به عنوان یکی از برترین مراکز علمی کشور تثبیت کرده است.

برخی از شاخصه‌های دانشگاه تحصیلات تکمیلی